Rechtsmacht

Met rechtsmacht (ook wel: jurisdictie) wordt de bevoegdheid van de rechter aangeduid om van een bepaald geschil kennis te nemen. Dit onderwerp doet zich met name voor bij kwesties van internationaal recht. De wijze waarop rechters internationaal kennis mogen nemen van een geschil is in een aantal verdragen en verordeningen geregeld.

Ten aanzien van zaken die met een dagvaarding moeten worden ingeleid, geldt als uitgangspunt dat de Nederlandse rechter alleen rechtsmacht heeft indien de gedaagde partij zijn woon- of verblijfplaats in Nederland heeft. Bij procedures die dienen te worden ingeleid met een verzoekschrift geldt als uitgangspunt dat de rechter alleen rechtsmacht heeft indien de verzoekende partij zijn woon- of verblijfplaats in Nederland heeft.

De Nederlandse rechter dient ambtshalve te beoordelen of hij rechtsmacht heeft. Een partij kan in dit kader evenwel een exceptie van onbevoegdheid inroepen. Verklaart een rechtbank zich in het vonnis onbevoegd om van het geschil kennis te nemen bij gebrek aan rechtsmacht, dan kan daartegen hoger beroep worden ingesteld. Wordt vervolgens geoordeeld dat de Nederlandse rechter wel rechtsmacht heeft, dan wordt de zaak terugverwezen voor verdere behandeling.

De term rechtsmacht dient los te worden gezien van de absolute bevoegdheid en relatieve bevoegdheid van de rechter.