Huwelijkse voorwaarden

Huwelijkse voorwaarden zijn afspraken die echtgenoten zowel voor, als tijdens het huwelijk kunnen maken. Deze afspraken houden verband met de vermogensrechtelijke afwikkeling van het huwelijk ingeval de echtgenoten uit elkaar gaan. Bij een echtscheiding leggen de echtgenoten afspraken vast in een echtscheidingsconvenant.

Het begrip ‘voorwaarden’ in de huwelijkse voorwaarden heeft tegenwoordig een verouderde betekenis. Dat heeft te maken met de mogelijke juridische verbintenissen die uit de wet kunnen voortvloeien. Juridisch gezien worden huwelijkse voorwaarden gekwalificeerd als een ‘toekomstige onzekere gebeurtenis’ (art. 6:21 BW), aangezien er afspraken worden gemaakt voor het geval dat de echtgenoten onverhoopt uit elkaar gaan.

In het hedendaags spraakgebruik duidt de betekenis huwelijkse voorwaarden meer op een afspraak of overeenkomst, waarmee wordt beoogd om een regeling te treffen voor het huwelijk. Vanuit juridisch oogpunt maakt dit echter weinig verschil.

Vrijheid om afspraken te maken

Omdat de huwelijkse voorwaarden een onderlinge afspraak zijn, zijn beide echtgenoten in beginsel vrij zelf invulling te geven aan die afspraken. Daarbij wordt nagenoeg altijd het Nederlands rechtsstelsel gebruikt voor de wettelijke invulling van de huwelijkse voorwaarden, maar het is ook mogelijk dat echtgenoten een ander stelsel kiezen, bijvoorbeeld de ‘Principles of European Family Law Regarding Property Relations Between Spouses’ van het CEFL (Commission of European Family Law).

Uitleg en aard huwelijkse voorwaarden

Wat is nu de status van een afspraak uit de huwelijkse voorwaarden? Is deze altijd bindend en zijn er mogelijkheden om een afspraak te veranderen dan wel buiten toepassing te laten?

Hiervoor moet worden gekeken naar de huwelijkse voorwaarden zelf. Al sinds het klassieke Haviltex-arrest luidt de hoofdregel dat bij de uitleg van een contract niet alleen naar de letterlijke bewoordingen moet worden gekeken, maar ook naar de bedoeling van partijen en naar hetgeen zij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Met andere woorden: louter een taalkundige interpretatie van de huwelijkse voorwaarden volstaat niet. Dit kan onder meer van belang zijn ingeval de notaris ten overstaan van echtgenoten enige inlichtingen heeft verschaft over de inhoud van de huwelijkse voorwaarden. Aan die inlichtingen moet dan ook gewicht worden toegekend bij de beoordeling van de inhoud van de huwelijkse voorwaarden.

Dat dit overigens in de praktijk niet eenvoudig is, blijkt uit het arrest HR 5 april 2013, NJ 2013/214 (Lundiform/Mexx). Uit dit arrest blijkt dat de rechter dient te beoordelen welke uitleg van de overeenkomst het meest voor de hand ligt, mede in het licht partijen over en weer van elkaar mochten verwachten. De rechter heeft hierbij, als uitgangspunt, een grote mate van vrijheid om veel gewicht toe te kennen aan de meest voor de hand liggende taalkundige betekenis van de huwelijkse voorwaarden. Als de wederpartij tot een andere uitleg komt, zal die partij in staat moeten worden gesteld om tegenbewijs te leveren. Met andere woorden: een letterlijke uitleg volstaat niet, maar een interpretatie van de overeenkomst zal niet snel tot een eenduidige conclusie leiden.

Aard en karakter van de overeenkomst

Omdat huwelijkse voorwaarden veelal te kwalificeren zijn als een overeenkomst betekent dit dat de normale regels van het verbintenissenrecht meestal van toepassing zijn. Dit is alleen anders zover uit de huwelijke voorwaarden geen ‘verbintenissen’ (juridische verplichtingen) voortvloeien. Zo is een beroep op ‘dwaling’ (verkeerde veronderstelling van zaken) mogelijk, zie HR 9 september 2005; ECLI:NL:HR:2005:AT8238, NJ 2006/99. Daarnaast zijn ook andere onderdelen van het verbintenissenrecht van toepassing, zoals art. 6:248 BW. Dit laatste heeft tot gevolg dat er ook andere verplichtingen kunnen voortvloeien in het kader van de huwelijkse voorwaarden dan de louter gemaakte afspraken. Andersom geldt dat in sommige gevallen een onderdeel van de huwelijkse voorwaarden buiten werking kan blijven, als toepassing daarvan onredelijk is. Met andere woorden: het is niet per definitie gezegd dat huwelijkse voorwaarden in alle gevallen volgens de wet bindend zijn.

Notariële akte

Huwelijkse voorwaarden kunnen alleen worden overeengekomen door middel van een notariële akte. Een onderlinge overeenkomst is volgens de wet ‘nietig’ (deze heeft nooit bestaan). Als de huwelijkse voorwaarden tijdens het huwelijk werden overeengekomen, zal de rechter bij een beëindiging van het huwelijk bovendien ook de inhoud van de huwelijkse voorwaarden beoordelen.

Nieuw huwelijksvermogensrecht per 1 januari 2018

Per 1 januari 2018 is de Wet Beperking wettelijke gemeenschap van goederen in werking getreden. Hierdoor trouwen echtgenoten standaard in beperkte gemeenschap van goederen. Dit geldt voor huwelijken gesloten vanaf 1 januari 2018. Van de standaardregel kan alleen worden afgeweken door te trouwen onder huwelijkse voorwaarden.

Echtscheidingsadvocaat

De standaardregel uit het nieuwe huwelijksvermogensrecht betekent dat voorhuwelijks privévermogen, erfenissen en giften die vóór het huwelijk verkregen zijn tot het privévermogen van de echtgenoten blijven behoren. Aan de andere kant zullen gezamenlijke schulden van vóór het huwelijk en schulden die gezamenlijk zijn ontstaan door aanschaf van goederen die aan de partners samen toebehoorden binnen de beperkte gemeenschap van goederen vallen als partners trouwen ná 1 januari 2018. Onze echtscheidingsadvocaat kan u hier meer advies over geven of indien u een kwestie heeft inzake de huwelijkse voorwaarden. Voor meer algemene kwesties omtrent neemt u contact op met onze advocaat personen- en familierecht.