Erkenning en gezag: de verschillen uitgelegd

Met regelmaat komt de vraag aan de orde wat het verschil is tussen erkenning en gezag. Kortweg leidt erkenning ertoe dat er juridisch ouderschap ontstaat: de erkenner (meestal: de vader) wordt aangemerkt als ouder in de zin van de wet. Een ouder in de zin van de wet is bevoegd om het ouderlijk gezag uit te oefenen. Alle verschillen tussen erkenning en gezag vat onze advocaat personen- en familierecht samen.

Rechten en plichten bij erkenning

De persoon die het kind erkend heeft, is volgens de wet juridisch ouder van het kind. Er ontstaat een familierechtelijke betrekking. Een van de plichten die daaruit voortvloeit is dat de persoon het kind moet onderhouden tot het de leeftijd van 21 jaar bereikt. Over en weer worden het kind en de erkenner erfgenamen van elkaar. Samen met de moeder mag de erkenner de achternaam van het kind kiezen. Als de vader een andere nationaliteit heeft dan de Nederlandse, dan kan het kind mogelijk ook in die nationaliteit delen. Dat hangt af van het recht van het land waarvan de erkenner de nationaliteit heeft. Een vader hoeft een kind niet te erkennen om recht te hebben op een omgangsregeling met het kind.

Erkenning als basis voor ouderlijk gezag

Erkenning vormt feitelijk de basis voor ouderlijk gezag. Een vader hoeft een kind echter niet altijd te erkennen: bij een geboorte van een kind binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap is de vader automatisch ouder in de zin van de wet.

Bij gezag is ouder wettelijk vertegenwoordiger, bij enkel erkenning niet

Het verschil tussen erkenning en ouderlijk gezag zit met name in de vraag of de ouder de plicht heeft om het kind te verzorgen en op te voeden. Heeft een persoon het kind alleen erkend, dan heeft de ouder geen opvoed- en verzorgingsplicht jegens het kind. Bij ouderlijk gezag is dat wel het geval: samen met de moeder is hij de wettelijk vertegenwoordiger. Ook mag de ouder bij ouderlijk gezag officiële handelingen namens het kind verrichten, zoals het aanvragen van een paspoort.

Onderhoudsplicht kind: partneralimentatie en/of kinderalimentatie

Zowel bij erkenning als bij ouderlijk gezag heeft de ouder een onderhoudsplicht jegens het kind tot het de leeftijd van 21 jaar bereikt. Deze plicht geldt ook als de ouders voor deze leeftijd scheiden of het geregistreerd partnerschap beëindigen. Partneralimentatie is alleen van toepassing bij echtgenoten of geregistreerd partners. Het recht op kinderalimentatie bestaat echter ongeacht de vraag of er sprake is van alleen erkenning of ook ouderlijk gezag.

Wettelijke vertegenwoordiging kind bij rechtshandelingen

Een ander aspect dat bij ouderlijk gezag een rol speelt is dat een minderjarig kind meestal niet zelfstandig (rechts)handelingen mag verrichten. Dat moet diens wettelijk vertegenwoordiger doen (aldus de ouder met gezag). Handelingen die de gezagsdragende ouder onder meer mag verrichten zijn inschrijvingen op school of een (sport)vereniging, het aanvragen van een paspoort, het geven van toestemming van een medische behandeling en eventueel namens het kind een procedure starten.

Ouder met gezag is aansprakelijk voor kind

Tot slot is het bij ouderlijk gezag zo dat de gezagdragende ouder aansprakelijk is voor het kind dat jonger is dan 14 jaar. De ouder kan dan aansprakelijk worden gesteld voor schade. Bij kinderen tussen de 14 en 16 jaar hangt het af van de vraag of de ouder invloed heeft kunnen hebben op het gedrag van het kind. Kinderen van 16 jaar of ouder zijn zelf aansprakelijk voor hun handelen.