Bij een Nederlandse geboorteaangifte maakt de ambtenaar van de burgerlijke stand een geboorteakte op. Wanneer deze een fout of misslag bevat, kan de ambtenaar deze onder voorwaarden op eigen initiatief (ambtshalve) wijzigen. Dit geld over het algemeen niet voor buitenlandse geboorteaktes die in de Nederlandse registers worden ingeschreven: fouten of misslagen kunnen in beginsel alleen gewijzigd worden via een procedure bij de rechtbank. Bijstand van een advocaat is daarbij vereist. Hoe deze procedure in zijn werk gaat, illustreert onze advocaat personen- en familierecht aan de hand van een recente uitspraak.
Rechtbankprocedure bij verbetering, wijziging of doorhaling geboorteakte
In het Burgerlijk Wetboek is in het algemeen bepaald dat de rechtbank de ambtenaar van de burgerlijke stand kan opdragen om een gemeentelijke akte te verbeteren, aan te passen of door te halen. De reden dat de ambtenaar in veel gevallen niet zelfstandig een (geboorte)akte kan aanpassen is omdat de Nederlandse registers van openbare orde zijn. Dat betekent dat de samenleving als geheel er belang bij heeft dat aktes met getrouw en conform de waarheid zijn. Eventuele aanpassingen via de rechtbank moeten om die reden altijd op de akte worden vermeld.
Verzoek van ABS, Openbaar Ministerie of belanghebbende
Het openbaar ministerie, een belanghebbende (bijvoorbeeld de persoon zelf of de ouders) en de ambtenaar van de burgerlijke stand kunnen een verzoek dat betrekking heeft op de geboorteakte bij de rechtbank indienen. Een belanghebbende zoals een ouder of de persoon zelf kunnen dit verzoek alleen doen met bijstand van een advocaat. Dat gaat via een verzoekschrift .
Veelvoorkomende onderwerpen bij verzoekschriftprocedure
Veelvoorkomend onderwerp dat in deze procedures terugkomt is dat de geboorteakte een fout bevat of in zijn geheel ontbreekt. Dit laatste komt veelvuldig voor bij personen in Nederland die niet de Nederlandse nationaliteit bezitten. Naturalisatie en het aanvragen van een Nederlands paspoort leiden namelijk niet van rechtswege tot een vaststelling van de geboortegegevens. Als de persoon beschikt over een buitenlandse geboorteakte kan deze onder voorwaarden worden ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand Den Haag. Soms is dat niet mogelijk en dient de persoon aanvullende bewijstukken te overleggen waaruit de afstammingsgeschiedenis blijkt. Als de persoon niet over een geboorteakte beschikt, kunnen de geboortegegevens enkel door middel van een rechtbankprocedure worden vastgesteld.
Praktijkvoorbeeld
In de hier te bespreken procedure ging het om een fout in de geboorteakte van een kind. De ouders wensten deze geboorteakte te wijzigen. De ouders waren in 2014 in Polen getrouwd en door het huwelijk werd de geslachtsnaam van de moeder gewijzigd in die van haar echtgenoot. In 2015 kregen zij gezamenlijk een kind. Later dat jaar gingen de ouders scheiden, waardoor de moeder haar meisjesnaam weer terugkreeg. Ook bleek achteraf dat haar echtgenoot niet de oorspronkelijke vader bleek te zijn, waardoor hij ten onrechte werd vermeld als biologische ouder op de geboorteakte van het kind.
Verzoek door ambtenaar van de burgerlijke stand
Gelet op die omstandigheden verzocht de ambtenaar van de burgerlijke stand – zelfstandig – aan de rechtbank om de bestaande geboorteakte van het kind te wijzigen. Op de geboorteakte van het kind zou de moeder aldus met haar meisjesnaam vermeld komen te staan. Ook verzocht de ambtenaar van de burgerlijke stand om de wijziging omtrent de ontkenning van het vaderschap door de ex-echtgenoot en erkenning door de biologische vader, toe te wijzen. Daardoor zouden de afstammingsgegevens van het kind zo accuraat mogelijk worden weergeven en zou deze aldus geheel conform de werkelijkheid zijn. Ook de geslachtsnaam van het kind zou aldus worden gewijzigd in die van de biologische vader. De bijzonder curator ondersteunde de verzoeken van de ambtenaar.
Hof: toewijzing verzoek
Het hof sloot zich allereerst aan bij de wettekst van art. 1:24 BW. Gelet op de afstammingsgeschiedenis van het kind was het hof van oordeel dat het in het belang van het kind was om het verzoek toe te wijzen. Daardoor zou immers, aldus het hof, een zo compleet en actueel mogelijk beeld van de afstammingsgeschiedenis van het kind ontstaan. Aldus wees het hof het verzoek toe en gelaste de wijziging van de geboorteakte van het kind.
Geboorteakte aanpassen bij ‘X’-registratie (non-binair)
Het is, naast bovenvermelde zaak, ook mogelijk om een geboorteakte aan te passen ingeval van een non-binaire geslachtsovertuiging. Dan plaatst de gemeente – via een verzoek bij de rechtbank – een ‘X’ bij het geslacht of ‘is niet kunnen worden vastgesteld’. Op het paspoort komt bij het geslacht van ook een ‘X’ te staan. Dit verzoek moet via een advocaat. Momenteel (2022) is de wetgever wel bezig met wet- en regelgeving om een wijziging buiten de rechtbank om mogelijk te maken. Verwachting is dat een wetsvoorstel in 2023 in werking zal treden.
Slotsom
Indien u – al dan niet als wettelijk vertegenwoordiger – een geboorteakte wenst te wijzigen of aan te passen, kunt u zich in eerste instantie wenden tot de desbetreffende gemeente. In veel gevallen mag de ambtenaar echter niet zelfstandig een actie ondernemen, maar zal de rechtbank eerst een beslissing moeten nemen over de toelaatbaarheid van de beoogde wijziging.
Waarom ons
