Belanghebbende (civiel recht)

Een partij wiens rechten en plichten rechtstreeks bij een verzoekschriftprocedure betrokken zijn. Meestal speelt het criterium een rol bij zaken in het personen- en familierecht.

De wet geeft geen omschrijving van het begrip belanghebbende in het civiele recht. Het belangrijkste criterium is dat de rechtelijke uitspraak de rechten of verplichtingen van de persoon in kwestie rechtstreeks raakt (HR 30 maart 2018, ECLI:NL:HR:2018:463, NJ 2018/268). Zo is iemand die een indirect of puur emotioneel belang bij een zaak heeft, geen belanghebbende. Een voorbeeld hiervan is de partner van een alimentatieplichtige in een alimentatiegeschil.

Het al dan niet zijn van belanghebbende heeft belangrijke processuele gevolgen. Zo moet een verzoekschrift de namen van de belanghebbende(n) vermelden (art. 799 lid 1 jo. art. 278 Rv). Ook heeft het vermelden van een belanghebbende gevolgen voor de relatieve bevoegdheid voor de rechter. Andere gevolgen zijn dat een belanghebbende(n) een afschrift van het verzoekschrift moeten ontvangen,  ze moeten worden opgeroepen en dat ze een afschrift van de beschikking dienen te ontvangen. Tot slot mogen zij hoger beroep instellen.

De term belanghebbende dient niet te worden verward met de term belanghebbende in de Awb. Qua voorwaarden lijken deze wel op elkaar.