In Nederland is er goede bescherming voor kinderen van ouders die komen te overlijden. Hoewel een ouder bij testament kan besluiten om een of meerdere kinderen (gedeeltelijk) te onterven, betekent dit niet dat het onterfde kind geen aanspraak meer heeft. De vrijheid van testamentaire beschikking van ouders wordt beperkt door de legitieme portie. Op deze pagina worden de 10 meest gestelde vragen over de legitieme portie beantwoord.

Wie heeft recht op de legitieme portie?

De erfgenamen in de neerdalende lijn, dat zijn de kinderen van de overledene. Als een kind al is overleden voordat de ouder overlijdt, dan kunnen de kleinkinderen van de overledene (bij plaatsvervulling) aanspraak maken op de legitieme portie.

Wat is de hoogte van de legitieme portie?

De legitieme portie bedraagt de helft van de waarde van het erfdeel in geld dat het kind zou krijgen als de overleden ouder geen testament had opgemaakt. Dit wordt ook wel het versterferfdeel genoemd.

Hoe wordt de legitieme portie berekend? Eerst wordt de waarde van het vermogen in de nalatenschap vastgesteld. Dit is de waarde van alle goederen van de nalatenschap, plus bepaalde giften en verminderd met de schulden van de nalatenschap. De waarde van het vermogen van de nalatenschap moet dan worden gedeeld door het aantal personen dat de erflater in de eerste parentele lijn (echtgenoot en kinderen) heeft achtergelaten. Het bedrag dat hieruit voortkomt, moet worden vermenigvuldigd met ½, aangezien de legitieme portie de helft van het versterferfdeel bedraagt. Daarna moet de waarde van bepaalde giften in mindering worden gebracht die de ouder aan het onterfde kind heeft gedaan. In sommige gevallen moet alles wat het kind krachtens erfrecht krijgt of had kunnen verkrijgen in mindering worden gebracht. Dit alles laat zien dat er veel komt kijken bij de berekening van de legitieme portie en dat een advocaat gespecialiseerd in erfrecht de juiste berekening kan maken.

Kan er bij testament worden afgeweken van de legitieme portie?

Nee, dat kan niet. De regeling van de legitieme portie is van dwingend recht, dus daar kan niet bij testament van worden afgeweken.

Is de regeling van de legitieme portie automatisch van toepassing?

Nee, de regeling is niet automatisch van toepassing. Het kind (of kleinkind bij plaatsvervulling) zal een beroep op zijn legitieme portie moeten doen.

Als het deels onterfde kind de nalatenschap van zijn overleden ouder heeft verworpen, kan hij dan nog aanspraak maken op zijn legitieme portie?

Nee, door de verwerping van de nalatenschap verliest hij zijn recht op de legitieme portie, tenzij hij bij het afleggen van de verklaring tot verwerping van de nalatenschap een beroep heeft gedaan op de legitieme portie.

Wordt een kind dat aanspraak maakt op de legitieme portie erfgenaam in de nalatenschap?

Nee, een kind dat is onterfd en aanspraak maakt op de legitieme portie wordt geen erfgenaam. In plaats daarvan krijgt het kind een vordering op de gezamenlijke erfgenamen (of op de langstlevende als de wettelijke verdeling van toepassing is), en is het kind dus schuldeiser.

Heeft een onterfd kind dat aanspraak maakt op de legitieme portie recht op inzage in de bescheiden ter zake de nalatenschap?

Ja, een onterfd kind dat aanspraak maakt op de legitieme portie heeft het recht om inzage en afschriften te krijgen van alle bescheiden die nodig zijn om de legitieme portie te kunnen berekenen. Het kind heeft ook recht op alle daartoe strekkende inlichtingen.

Vanaf welk moment is de vordering uit hoofde van de legitieme portie opeisbaar?

De vordering wordt in beginsel opeisbaar na zes maanden na het overlijden van de ouder. Er zijn echter uitzonderingen op deze regeling, zoals wanneer er in het testament een niet-opeisbaarheidsclausule is opgenomen. Een advocaat gespecialiseerd in erfrecht kan u informeren over deze en andere uitzonderingen.

Kan er aanspraak worden gemaakt op rente over de waarde van de legitieme portie zolang de legitieme portie nog niet is uitbetaald?

Ja, vanaf het moment dat de legitieme portie opeisbaar is en er aanspraak op is gemaakt, kan er aanspraak worden gemaakt op rente.