Gezag en omgang zijn twee belangrijke begrippen in het personen- en familierecht. Maar in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, hangen deze in principe los van elkaar. Omgang gaat in beginsel alleen over contact- en bezoekmomenten, gezag gaat over het nemen van (gezamenlijke) beslissingen over het kind. In dit blog bespreekt advocaat personen- en familierecht Edward Appelman de twee begrippen nader en legt daarnaast uit of de vader andere rechten heeft bij een omgangsregeling als hij geen gezag heeft.
Gezag en omgang uitgelegd
Gezag houdt in: de plicht en het recht van een ouder om een minderjarig kind te verzorgen en op te voeden. Een wat cryptische beschrijving, want een ouder is natuurlijk al vanzelf ‘verplicht’ om deze taken op zich te nemen. In de praktijk is gezag vooral van belang omdat de ouder dan de wettelijk vertegenwoordiger van het kind wordt.
Wettelijk vertegenwoordiger
In het geval de ouders de wettelijk vertegenwoordiger zijn, betekent dit dat zij alleen gezamenlijk (belangrijke) beslissingen mogen nemen over het kind, zoals naar welke school het gaat. Een vader zonder gezag kan dat aldus niet. Dat laat onverlet dat ook in die situatie er uiteraard vaak wel gezamenlijk overleg tussen de ouders gevoerd wordt, dus in de praktijk betekent gezag feitelijk wie het kind officieel vertegenwoordigt. Meestal is dat de moeder, omdat zij meestal (automatisch) het eenhoofdig gezag over het kind heeft.
Gezag heeft geen invloed op omgangsregeling
Gaan ouders uit elkaar (na een relatie of een echtscheiding), dan is het vaak belangrijk dat er een omgangsregeling met het kind komt. Hebben de ouders gezamenlijk gezag, dan heet dat een zorgregeling, maar feitelijk is dit hetzelfde als een omgangsregeling. Heeft de vader geen gezag, dan heeft hij dezelfde rechten bij een omgangsregeling als een vader met gezag. In beide gevallen heeft hij er immers recht op om zijn kind te mogen zien.
Uitgangspunt gezag en omgang
Zowel bij gezag als bij omgang is het uitgangspunt: beide ouders moeten het gezag over een kind kunnen uitoefenen en moet het kind omgang kunnen hebben met de ouders. Het is aldus belangrijk om te realiseren, dat het al dan niet hebben van gezag geen vereiste is (of van belang) om een omgangsregeling aan te vragen. Wil de moeder niet meewerken aan een omgangsregeling, dan kan de vader via de rechtbank een verzoek indienen. Bijstand van een advocaat is daarbij verplicht.
Wijze van aanvragen omgangsregeling door vader
Vraagt de vader via de rechtbank om een omgangsregeling, dan komt het vaak voor dat hij dat combineert met een verzoek om gezamenlijk gezag. Dat hoeft echter niet. Waar een omgangsregeling in beginsel altijd wordt toegekend – ook bij een minimale omgangsregeling – kan het aanvragen van gezamenlijk gezag soms lastiger zijn. De reden hiervoor is dat de ouders in elk geval enigszins goed moeten kunnen communiceren om daadwerkelijk gezamenlijk het gezag uit te oefenen.
Hulpverleningstrajecten
Is de verstandhouding tussen de ouders slecht – en dient deze met het oog op omgang en/of gezag verbeterd te worden – dan kan de rechtbank ouders verwijzen naar hulpverleningstrajecten zoals Ouderschap Blijft, om zo te bekijken of contactherstel mogelijk is en na te gaan waar eventuele geschilpunten liggen. Vaak vraagt de rechtbank ook advies aan de Raad voor de Kinderbescherming m.b.t. de verzoeken, zodat de RvdK de rechtbank al dan niet positief adviseert t.a.v. het verzoek om omgang en/of gezag.
Onderlinge verstandhouding ouders bij omgangsregeling
Zoals hiervoor aangegeven, is het uitgangspunt dat het kind omgang moet kunnen hebben met de vader. Als er geschilpunten zijn tussen de ouders en/of de RvdK heeft bepaalde zorgen, dan zal zij dit in de rapportage benoemen. Als de rechtbank die aspecten van belang acht bij de beoordeling van het verzoek om omgang, dan kunnen ouders zo nodig werken aan deze aspecten om zo de mogelijkheden tot omgang te vergroten.
Opstarten omgangsregeling en eventuele uitbreiding
Afsluitend: of omgang daadwerkelijk mogelijk is – en in welke frequentie – hangt van veel factoren af. Is er bijv. enige tijd geen contact geweest tussen de vader en de kinderen, dan is omgang via het Omgangshuis een mogelijkheid, of in elk geval een opbouwende regeling. Denk bij dit laatste aan in elk geval één keer per maand, en dat – eventueel in overleg tussen de ouders – uit te breiden naar bijvoorbeeld om het weekend. Zowel bij gezag als omgang geldt: de belangen van het kind staan voorop.
Waarom ons
