Bij het Hof Den Bosch speelde zich onlangs een geschil af tussen twee ouders: de vader wilde zijn pasgeboren zoon erkennen, maar de moeder weigerde haar medewerking daaraan te verlenen. In een dergelijk geval dient een ouder de rechtbank te verzoeken om vervangende toestemming, wat de vader hier dan ook deed. Wat het hof besliste, wordt in deze blog besproken.
Weigeren erkenning door moeder
Het komt wel eens voor dat ouders een relatie verbreken, maar dat de moeder kort daarna tot de ontdekking komt dat ze zwanger is. Om wat voor redenen dan ook, kan de moeder besluiten om de vader daarvan niet op de hoogte te stellen; meestal gebeurt dit vanuit de wens om de vader buiten het leven van het kind en haarzelf te houden. Maar ook om andere redenen kan een moeder besluiten dat ze niet wil dat de vader het kind erkent.
Belangenafweging bij vervangende toestemming erkenning
In een dergelijk geval moet een vader via een advocaat een verzoek indienen tot vervangende toestemming bij de rechtbank. Meestal wijst de rechtbank dat verzoek toe, maar er komen wel een aantal aspecten bij kijken. Dat komt omdat twee belangen tegen elkaar moeten worden afgewogen: enerzijds het recht van het kind en vader om een familieband te hebben, anderzijds het belang van de moeder op een ongestoorde verstandhouding met het kind. Bij dit laatste geval kan worden gedacht aan de situatie dat de erkenning een onevenredig groot nadeel zou hebben op de band tussen de moeder en het kind.
Onderzoek door Raad voor de Kinderbescherming
Zoals gebruikelijk in veel familiezaken, doet de Raad voor de Kinderbescherming een onderzoek. Aansluitend brengt zij dan advies uit aan de rechtbank. Als het gaat om een verzoek tot vervangende toestemming tot erkenning en omgang, dan zal de RvdK aldus een onderzoek doen en de rechtbank adviseren. Dit is mede belangrijk, omdat de rechtbank vaak op voorhand onvoldoende informatie heeft om een goede beslissing te nemen.
Bijzondere curator
Wat bij kinderzaken daarnaast voorkomt – hetzij alleen bij speciale onderwerpen, zoals vervangende toestemming tot erkenning – is dat de rechtbank een bijzondere curator aanstelt. Dit is een onafhankelijke deskundige (meestal advocaat van beroep). De bijzondere curator wordt door de rechtbank aangesteld en behartigt enkel en alleen de belangen van het kind.
Vertegenwoordiging belangen
Een van de achterliggende gedachtes van de bijzondere curator, is dat het kind een vertegenwoordiger nodig heeft als belangenbehartiger; een kind kan immers niet zelfstandig een verzoek tot vervangende toestemming tot erkenning indienen. De bijzondere curator kan dat wel, namens het kind. In dit geval treedt de bijzondere curator dus niet op voor een van de ouders, maar alleen voor het kind. Zou bijv. tijdens de procedure de vader zijn verzoek intrekken, dan kan de bijzondere curator alsnog het verzoek tot vervangende toestemming voortzetten.
Verslag door bijzondere curator
Net als de RvdK doet de bijzondere curator een onderzoek en brengt verslag uit aan de rechtbank. Uit dat verslag kan volgen, dat de bijzondere curator adviseert om een verzoek tot vervangende toestemming toe te wijzen. Aldus vormt de bijzondere curator feitelijk een verlengde van de Raad voor de Kinderbescherming.
Dwangsom medewerking DNA-onderzoek
Bij het hof Den Bosch, waar het in deze blog om draait, ging het om een kind van 3 jaar. De moeder had eenhoofdig gezag. De vader wilde het kind erkennen, maar de moeder gaf daarvoor geen toestemming. Daarop diende hij een verzoek tot vervangende toestemming in bij de rechtbank. Omdat de moeder niet wilde meewerken aan een DNA-onderzoek, legde de rechtbank haar een dwangsom van € 250,- op per dag dat ze niet meewerkte aan het onderzoek.
Rechtbank wijst verzoek toe
Ook had de rechtbank een bijzondere curator aangesteld. Uit een DNA-onderzoek bleek dat de vader de biologische vader van het kind was. Omdat er geen bezwaren waren, adviseerde de bijzondere curator de rechtbank om het verzoek tot vervangende toestemming toe te wijzen. Hierin ging de rechtbank mee en wees het verzoek toe.
Moeder: erkenning leidt tot stress- en spanningsklachten
Daarop ging de moeder in hoger beroep. Zij gaf aan dat de erkenning zodanige stressreactie bij haar opriep, dat ze naar een psycholoog was gegaan. Alle stress en angsten belemmerde haar dagelijks functioneren. De vader zou zich met allerlei instanties hebben bemoeid. Gezien de zeer negatieve impact van de erkenning op haar functioneren, achtte zij zich door de erkenning niet in staat om haar zoon een veilig opvoedklimaat te bieden.
Standpunt vader
Als verweer gaf de vader aan, dat hij het niet eens was met het standpunt van de moeder. Hij wilde juist een liefdevolle vader zijn. Daarbij kwam, dat de moeder haar bezwaren niet concretiseerde. Uit niets bleek dat de erkenning een negatieve impact had op de band tussen de moeder en haar zoon: ook de bijzondere curator bevestigde immers het belang dat hij de zoon zou erkennen.
Hof: bekrachtiging uitspraak rechtbank
Uiteindelijk viel de beslissing uit in het voordeel van de vader: het hof Den Bosch bekrachtigde de beslissing van de rechtbank. Aldus kreeg de vader vervangende toestemming tot erkenning. Daarbij oordeelde het hof dat de moeder veel bezwaren had opgeworpen, maar deze waren vooral ingegeven vanuit emotioneel oogpunt. Omdat het hof de bezwaren van de moeder onvoldoende vond onderbouwd, wees hij het hoger beroep van de moeder aldus af.
Waarom ons
