Jurisprudentie (mv: Jurisprudentie)

Onder jurisprudentie wordt verstaan, het geheel aan gerechtelijke uitspraken. In sommige gevallen refereert de term ook aan filosofische opvattingen over het recht, maar in het hedendaags taalgebruik wordt met jurisprudentie de rechtspraak aangeduid.

Jurisprudentie is met name van belang voor de uitleg van open normen in het recht. Termen als 'redelijkheid en billijkheid' krijgen slechts betekenis wanneer een rechter zich in een concrete zaak heeft uitgelaten over de invulling van dit begrip.

Rechters gebruiken jurisprudentie, dus uitspraken van andere rechters, ook wel als leidraad om een eigen oordeel te vellen in een zaak. Wanneer een Gerechtshof of de Hoge Raad een opvatting heeft gegeven over de toepassing van een wettelijke norm, dienen andere rechters deze opvatting in beginsel als uitgangspunt te nemen. Jurisprudentie van de Hoge Raad heeft over de afgelopen decennia dan ook een belangrijke rol gespeeld in de rechtsontwikkeling. Een voorbeeld is het bekende Kelderluik-arrest, waarin de Hoge Raad een aantal factoren gaf voor de beoordeling of iemand maatregelen moet nemen om te voorkomen dat een bepaalde potentieel gevaarlijke situatie tot letsel leidt bij een ander (gevaarzetting).

Andere termen die vaak aan invulling van de rechter overgelaten zijn, zijn termen als binnen een redelijke termijn, zorgvuldigheid, toerekenbare tekortkoming. De rechter zal aan de hand van de feiten dan interpreteren wat er met een dergelijke term bedoeld wordt.

Jurisprudentie is ook belangrijk voor advocaten en juristen, aangezien eenvoudig kan worden onderzocht wat de haalbaarheid is van een concrete zaak en hoe de rechter bepaalde feiten zal afwegen.