Het komt vaak voor dat een vader het kind niet mag erkennen van de moeder. Soms verbreken partijen voor of na de geboorte de relatie en speelt de vader geen rol van betekenis in het leven van het kind. Erkenning is echter belangrijk, omdat de vader op die manier juridisch ouder van het kind wordt. Wat kan de vader ondernemen als de moeder geen toestemming geeft voor erkenning? Onze advocaat personen- en familierecht legt het uit aan de hand van een recente zaak.
Gevolgen erkenning voor vader
In het kader van alimentatie zij vermeld dat de verwekker van een kind verplicht is om kinderalimentatie te betalen. Het maakt daarbij niet uit of de verwekker het kind erkend heeft. Erkenning heeft wel een aantal bijkomende gevolgen, waaronder het feit dat de vader en het kind over en weer erfgenaam worden. Ook mag de vader bij erkenning samen met de moeder de achternaam van het kind kiezen. De verwekker van een kind heeft recht op omgang met het kind, daarbij maakt het niet uit of hij het kind erkend heeft. Wel is het juridisch gezien eenvoudiger om omgang te krijgen bij erkenning.
Vervangende toestemming ingeval van niet-medewerking
Als de moeder niet wil dat de vader het kind erkend, dan is het principe alleen mogelijk om een procedure via de rechtbank te voeren. Daarbij kan de vader onder voorwaarden vervangende toestemming vragen voor erkenning. Bijstand van een advocaat bij dit verzoek is verplicht. Eventueel is een minnelijk traject in de vorm van mediation of overleg mogelijk om eventuele bezwaren tegen de erkenning weg te nemen. De kosten voor een rechtbankprocedure hangen af van de vraag of de partij in aanmerking komt voor pro-deo. (ook wel: gesubsidieerde rechtsbijstand). Bij erkenning geldt, in tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, geen verjaringstermijn.
Verzoek tot vervangende toestemming, statusvoorlichting en omgangsregeling
In een recente procedure hadden twee ouders een affectieve relatie gehad. Zij hadden tevens samengewoond. In 2013 werd hun dochter geboren. De moeder had van rechtswege het eenhoofdig gezag over het kind. Kort na de geboorte van het kind gingen de ouders uit elkaar en verbraken zij de samenleving. In de jaren daarna had de vader geen enkele vorm van contact meer gehad met het kind. In 2019 diende de vader via een advocaat een verzoek tot vervangende toestemming tot erkenning in bij de rechtbank. Ook verzocht hij te bepalen dat de moeder statusvoorlichting zou geven aan het kind en dat er een omgangsregeling zou komen van twee uur per maand, uit te breiden tot een weekend per 14 dagen na een termijn van een half jaar.
Toewijzing vervangende toestemming en raadsonderzoek
De rechtbank wees het verzoek van de vader tot erkenning toe. Kort samengevat was het in het belang van het kind dat het zou weten van wie het afstamde. Het was belangrijk dat de vader de rol van juridisch ouder op zich zou nemen. Het verzoek tot statusvoorlichting en omgangsregeling hield de rechtbank aan. Zij vroeg aan de RvdK om een onderzoek in te stellen en de volgende vragen te beantwoorden:
1. Wat is in het belang van het kind voor wat betreft haar status- c.q. afstammingsvoorlichting?
2. Welke mogelijkheden zijn er voor een omgangsregeling tussen de vader en het kind?
3. Zijn er factoren die de omgang belemmeren? Zo ja, welke? Hoe en op welke termijn zijn deze factoren op te heffen?
4. Hoe dient de omgang in het belang van het kind vorm gegeven te worden?
Hoger beroep
De moeder tekende tegen de uitspraak van de rechtbank hoger beroep aan. Zij verzocht alsnog het verzoek van de vader tot het verlenen van vervangende toestemming af te wijzen. Vanuit haar kant was er sprake van heftige weerstand jegens de vader om het kind te doen erkennen. De procedure had lichamelijk en geestelijk sterke invloed op haar.
Voorwaarden voor vervangende toestemming
Vervangende toestemming tot erkenning is alleen mogelijk als dit de belangen van de moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind niet schaadt. De vervangende toestemming wordt ook niet verleend als de psychische en emotionele ontwikkeling van het kind daardoor in gevaar dreigt te komen. De rechter dient hierbij een belangenafweging te maken. Uitgangspunt is echter dat de verwekker en het kind het recht hebben om over en weer familierechtelijke betrekking tot stand te brengen (en aldus wettelijk gezien ouder en kind worden).
RvdK: geen vastgestelde problematiek
Ook het hof sloot zich aan bij het oordeel van de rechtbank. De weerstand van de moeder en de door haar ervaren (lichamelijke en psychische) klachten waren meegewogen, maar dit was onvoldoende om de erkenning te onthouden. Het stond ook niet (voldoende) vast dat die problematiek weerslag had op het kind. Daarbij speelde mede een rol, dat de RvdK een gezinsonderzoek had gedaan en dat daarbij geen problemen waren gesignaleerd tussen de moeder en het kind.
Conclusie
Als de moeder niet wil dat de vader het kind erkend, dan kan de vader vervangende toestemming vragen bij de rechtbank. Uitgangspunt is dat deze wordt verleend, omdat het meestal kind belang heeft bij totstandbrenging van familierechtelijke betrekkingen met de vader. Het kan voorkomen dat de rechtbank een bijzondere curator benoemt die onderzoek doet naar de wenselijkheid dat het kind wordt erkend door de vader.
Tot slot zij vermeld dat het soms voorkomt dat een moeder, als een vader een verzoek tot vervangende toestemming heeft ingediend bij de rechtbank, een nieuwe partner toestemming tot erkenning verleend. Dat is dan een voorwaardelijke toestemming, wat betekent dat die geen werking heeft als de rechtbank (uiteindelijk) de vervangende toestemming verleent.
Waarom ons
