Het is wenselijk dat degene die wordt verdacht van een strafbaar feit en voor de rechter moet verschijnen wordt bijgestaan door een advocaat. Het gaat immers om een procedure die niet voor een ieder alledaags is.
Verloop in een strafproces
Degenen die zich in voorlopige detentie bevinden op verdenking van een ernstig strafbaar feit krijgen over het algemeen een advocaat op kosten van de staat toegewezen die hen ook bijstaat in de uiteindelijke procedure. Anders is het wanneer men zich niet in detentie bevindt en wordt gedagvaard voor de rechtbank te verschijnen. Dan wordt een advocaat niet toegewezen en moet men hier zelf voor zorgdragen al dan niet op basis van gefinancierde rechtshulp. Degene die verdacht wordt van een strafbaar feit wordt dan gedagvaard door het Openbaar Ministerie om op een nader te bepalen tijdstip en datum ter zitting te verschijnen.
Ter terechtzitting
Ter zitting zal de rechter (dit kan een alleen sprekende rechter zijn, maar ook meerdere rechters afhankelijk van de complexiteit van de zaak) de verdachte erop wijzen dat hij niet tot antwoorden is verplicht en goed moet opletten. De officier van justitie zal dan de dagvaarding voorlezen en aangeven waarvan men wordt verdacht. Vervolgens vindt het onderzoek ter terechtzitting plaats. Dat betekent dat de zaak door de rechter wordt besproken aan de hand van het dossier dat in het bezit is van alle betrokken partijen (verdachte en zijn advocaat, de officier van justitie en de rechtbank).
Eventueel kan de rechtbank meer duidelijkheid willen hebben over zaken en biedt het dossier onvoldoende aanknoping. Hierbij kan worden gedacht aan het horen van getuigen of deskundigen. Het kan zelfs zo zijn dat een zitting hiervoor wordt onderbroken en uiteindelijk op een later tijdstip en datum verdergaat.
Naast de strafbare feiten zal de rechtbank ook oog hebben voor de persoonlijke omstandigheden van de verdachte.
Requisitoir
Nadat het onderzoek ter terechtzitting is afgesloten zal de officier van justitie aangeven wat hij van de zaak vindt en welke straf al dan niet moet worden opgelegd. Dit wordt het requisitoir genoemd. Hierna wordt de verdachte middels zijn advocaat in de gelegenheid gesteld om zijn visie op de zaak te geven.
Nadat de verdachte het recht heeft gehad op het laatste woord doet de rechter in het algemeen direct uitspraak. Bij ingewikkelde zaken met meerdere rechters kan een termijn van twee weken gelden. Na de uitspraak heeft men de gelegenheid om hoger beroep in te stellen. Straffen kunnen variëren van boetes tot een gevangenisstraf tot een werkstraf. Al dan niet in een voorwaardelijke vorm. Daarnaast kan men worden veroordeeld tot het betalen van een schadevergoeding. Men kan natuurlijk ook worden vrijgesproken of ontslagen van rechtsvervolging.