Als een stiefouder een kind wil adopteren, dan kan deze een verzoek indienen bij de Nederlandse rechtbank. Bijstand van een advocaat is daarbij vereist. Een vraag die ons kantoor regelmatig krijgt: kan ik als stiefouder een verzoek bij de Nederlandse rechtbank indienen als we niet in Nederland woonachtig zijn? Het antwoord daarop luidt: ja, maar daar zijn enkele voorwaarden aan verbonden. Welke voorwaarden dat zijn, leggen we uit aan de hand van een recente uitspraak van de rechtbank Overijssel d.d. 20 juni 2023.
De feiten
In de procedure ging het om een Nederlandse stiefvader, die al lange tijd in Polen woonachtig was met zijn stiefdochter en echtgenote. De stiefdochter en echtgenote hadden de Kazachstaanse nationaliteit. Het betrof aldus een expatgezin. Gezien de hechte gezinsband wilde de stiefvader zijn stiefdochter in Polen adopteren. Dat had meerdere redenen, maar de voornaamste wens was om de hechte vader-dochterband te formaliseren. Er was sprake van één gezin. Ook speelde een rol: dat de biologische vader al lange tijd geleden was overleden. De stiefdochter had hem nauwelijks gekend. Al verbleef het gezin in Polen, emigreerde de stiefdochter en de echtgenote voor korte tijd naar Spanje, wat de procedure tot adoptie verder compliceerde.
Procedure in Polen
De stiefvader probeerde een verzoek tot stiefouderadoptie in te dienen in Polen, maar dat ging zeer moeizaam. Er waren weinig advocaten die hem konden bijstaan. Vaak kon hij niet tot nauwelijks contact krijgen en daarnaast speelde ook de taalbarrière een rol. Ook een eenmaal ingediend verzoek bij de Poolse rechtbank strandde. Ondertussen kreeg het verzoek grote urgentie, want de stiefdochter had bijna de meerderjarige leeftijd bereikt. In zo’n geval is een adoptie vaak niet meer mogelijk. Op grond van Nederlands recht kan de rechtbank dan alleen nog een adoptie toewijzen als sprake is van (zeer) bijzondere omstandigheden.
Verzoek tot adoptie in Nederland
Gezien de haast en urgentie wilde de stiefvader daarom onderzoeken of een adoptie in Nederland mogelijk was, terwijl het gezin aldus in Polen verbleef. Dat kan: de Nederlandse wet zegt dat de Nederlandse rechter rechtsmacht heeft als de verzoekende partij (hier: de stiefvader) of een belanghebbende in Nederland woonachtig is. De rechtbank toetst of aan die voorwaarde voldaan is op het moment dat het verzoek tot adoptie is ingediend. Het is dus mogelijk om bijvoorbeeld gedurende een periode van 1/2 weken in Nederland te registreren en in de tussentijd de rechtbank te verzoeken om de adoptie uit te spreken. De ratio hierachter is, dat processen anders (ernstig) bemoeilijkt kunnen worden als een partij gedurende een rechtbankprocedure (expres) verhuist.
Nederlandse rechtbank blijkt bevoegd
In de hier te bespreken uitspraak van de rechtbank Overijssel d.d. 20 juni 2023 verklaarde de rechtbank zich bevoegd. De stiefvader had zich kort laten inschrijven in Nederland en via ons kantoor het verzoek tot adoptie ingediend. Toen de rechtbank het verzoek officieel ontvangen had, liet de stiefvader zich weer uitschrijven. Het is overigens mogelijk om langer in Nederland geregistreerd te staan, maar als men bijv. een bedrijf heeft, kan het zijn dat men (kort) belastingplichtig wordt voor de Nederlandse wet.
Inhoudelijke beoordeling rechtbank
Inhoudelijk gezien, vormt normaliter een onderzoek door de raad voor de kinderbescherming onderdeel van het verzoek tot adoptie bij de rechtbank. Hier bleek dat niet mogelijk, omdat partijen (feitelijk) in Polen woonachtig waren. Desondanks had de rechtbank op basis van alle documenten genoeg informatie om een beslissing te nemen. Het raadsonderzoek was dus niet nodig. Toch oordeelde de raad voor de kinderbescherming op de mondelinge zitting om het verzoek toe te wijzen, wat een positieve bijdrage leverde aan de uiteindelijke beoordeling door de rechtbank.
Haags adoptieverdrag 1993
Toch kende het verzoek inhoudelijk gezien enkele juridische haken en ogen. Omdat Polen en Nederland aangesloten zijn bij het Haags adoptieverdrag 1993 (hierna: HAV 1993), ging het feitelijk om een interlandelijke adoptie. Strikt genomen voorziet het HAV1993 niet in (internationale) stiefouderadopties, maar het zegt, dat het verzoek tot stiefouderadoptie eigenlijk moet plaatsvinden in het land van herkomst van het kind (hier: Kazachstan, dan wel Polen). Dit is onder meer vanwege het feit dat het het HAV 1993 een aantal voorwaarden kent om een zorgvuldig adoptietraject te waarborgen. Dat zijn onder meer: 1) De autoriteiten in het land van herkomst hebben toestemming gegeven voor de adoptie 2) De autoriteiten in het land van herkomst hebben getoetst of de adoptie in het kennelijk belang van het kind is en 3) Er is getoetst of de ouders al dan niet hun toestemming hebben kunnen verlenen met de adoptie.
Niet voldaan aan HAV1993
De rechtbank stelde vast dat aan de voorwaarden van het HAV1993 niet was voldaan. Daarom zou het verzoek eigenlijk moeten worden afgewezen. Evenwel was bijzonder aspect, dat het kind vlak ná de rechtbankuitspraak meerderjarig zou worden, zodat het zodoende feitelijk zinledig zijn om vast te houden aan het HAV1993; zeker als partijen hoger beroep zouden moeten aantekenen tegen een negatieve uitspraak, want in dat geval zou het HAV1993 sowieso niet meer van toepassing zijn. Mede om die reden was sprake van bijzondere omstandigheden. De rechtbank stelde vast dat aan meerdere voorwaarden van het HAV1993 niet was voldaan.
Bijzondere omstandigheden: rechtbank wijst verzoek toe
Toch wees de rechtbank het verzoek toe, met als reden dat in dit geval sprake was van een strijd tussen twee verdragen: namelijk het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) en het HAV1993. Op grond van art. 8 EVRM dient het recht op family life te worden beschermd. De rechtbank achtte niet toelaatbaar dat het gevestigde family life tussen de stiefvader, de stiefdochter en de echtgenote zou verbroken worden als de adoptie niet zou worden toegewezen. Dat achtte de rechtbank bovendien ook niet in lijn met het doel van het HAV1993: volgens het HAV1993 staat het belang van het kind namelijk voorop. In dit geval vond de rechtbank aldus, dat het doel van het HAV1993 ertoe moest leiden dat de adoptie toch moest worden toegewezen, ondanks dat aan meerdere voorwaarden van het HAV1993 niet was voldaan.
Verdere bijzondere omstandigheden
Verder achtte de rechtbank voldoende aangetoond dat het de stiefvader niet was gelukt om een adoptie in Polen aan te vragen. Zijn advocaat in Polen had meerdere malen een verzoek tot adoptie ingediend, maar de rechtbank had dat telkens geweigerd. Tot slot hechtte de Nederlandse rechtbank waarde aan het feit dat de adoptie in Nederland gewoon mogelijk zou zijn als het kind in Nederland zou wonen. Dit alles maakte dat de rechtbank van oordeel was, dat onverkorte toepassing van het HAV1993 zou leiden tot strijd met art. 8 EVRM (privé- en familieleven). Zodoende wees de rechtbank het verzoek tot adoptie toe. De stiefdochter kreeg daardoor automatisch het Nederlanderschap, aangezien ze op de dag van de uitspraak minderjarig was. Een bijzondere – doch complexe – zaak met een positieve afronding. Partijen konden hun gezinsleven onverkort voortzetten als één gezin.
Advocaat bij verzoek stiefouderadoptie
Slotsom is, dat het dus zeker mogelijk is om vanuit het buitenland een verzoek tot adoptie in te dienen bij de Nederlandse rechtbank. U hoeft daarvoor niet (permanent) in Nederland te wonen. Dat geldt ook voor een eventueel verzoek tot adoptie van een meerderjarige.
Ons kantoor is dé specialist op het gebied van (interlandelijke) stiefouderadopties en weet de hoed van de rand op het gebied van (internationale) adoptiewetgeving. Indien u voornemens bent om een verzoek tot (internationale) adoptie in te dienen, neemt u vrijblijvend contact op met ons kantoor. Het eerste kennismakingsgesprek (30 minuten) is kosteloos. Lees daarnaast onze pagina met enkele andere voorbeelduitspraken op het gebied van stiefouderadoptie ter verdere illustratie.
Waarom ons
