Wanneer kun je een kind bij adoptie een dubbele achternaam geven?

Op 1 januari 2024 treedt de Wet dubbele achternaam in werking: vanaf dat moment kunnen ouders ervoor kiezen om hun (adoptie)kind een dubbele achternaam te geven. Bij adoptiekinderen zijn de mogelijkheden zelfs ruimer, omdat dan – anders dan nu – het kind de eigen achternaam kan blijven behouden. Welke gevolgen de Wet dubbele achternaam heeft voor geadopteerde kinderen en vanaf welk moment die gevolgen in werking treden, wordt in deze blog besproken. 

Mogelijkheden naamkeuze verruimd

In onze eerdere blog over het Wetsvoorstel dubbele achternaam wordt algemene informatie gegeven over de nieuwe mogelijkheden. In deze blog gaat het vooral om de gevolgen voor geadopteerde kinderen. Kort samengevat hebben ouders bij eigen kinderen de mogelijkheid om het kind één achternaam te geven, of een combinatie van achternamen van beide ouders. In de situatie van het gezin De Vries Mulder zouden zij dan kunnen kiezen voor de achternaam De Vries, Mulder, de Vries Mulder of Mulder de Vries.

Voorbeeldsituaties bij adoptie

De mogelijke voorbeelden zijn divers. In de Memorie van Toelichting behorende bij de Wet dubbele achternaam wordt het volgende voorbeeld gegeven bij de naamkeuze voor een geadopteerd kind:

“Het kind Sanchez dat geadopteerd wordt door de ouders de Vries en Mulder kan aldus de namen krijgen: Sanchez, de Vries, Mulder, de Vries Mulder, Mulder de Vries, de Vries Sanchez, Mulder Sanchez, Sanchez de Vries of Sanchez Mulder.”

 Verhouding adoptiekinderen t.o.v. eigen kinderen

Wat als de ouders al kinderen hebben en vervolgens een kind adopteren, bijv. ingeval van stiefouderadoptie? In de kern is dan de hoofdregel, dat het adoptiekind de oorspronkelijke achternaam behoudt, of ten minste één dezelfde achternaam krijgt als de andere kinderen in het gezin. De eerste naamkeuze geldt voor alle opvolgende kinderen van dezelfde ouders, dus ook voor een geadopteerd kind, met uitzondering van de oorspronkelijke achternaam. Aldus: als de (adoptief)ouders bij de geboorte van hun eerste kind hebben gekozen voor de geslachtsnaam van een van hen of een combinatie van beide, dan geldt deze keuze ook voor toekomstige adoptiekinderen.

Vele mogelijkheden ingeval van adoptie

Zoals aangegeven krijgt het kind de mogelijkheid om – anders dan nu het geval is – de oorspronkelijke achternaam te behouden, of een achternaam van één van beide ouders toe te voegen. Hierbij enkele voorbeelden ter verduidelijking:

1. Als de ouders de Vries en Mulder hun eerste kind de naam de Vries hebben gegeven en vervolgens een kind genaamd Sanchez adopteren, dan kunnen zij ervoor kiezen om hun adoptiekind de naam Sanchez, de Vries, de Vries Sanchez of Sanchez de Vries te geven. In dit geval is het dus in geen geval mogelijk om het adoptiekind de naam Mulder te geven, omdat het eerste kind deze naam ook niet kreeg.
2. Als de ouders in het bovengenoemde voorbeeld hebben gekozen voor de naam de Vries Sanchez en zij vervolgens een tweede kind genaamd Gomez adopteren, dan kunnen zij hun tweede kind de naam Gomez, de Vries of de Vries Gomez geven. Ook hier kunnen de ouders de naam Mulder dus niet doorgeven, omdat het eerste kind niet de naam Mulder heeft gekregen.
3. Als de ouders de Vries en Mulder hun eerste kind de naam de Vries Mulder hebben gegeven en later een kind genaamd Sanchez adopteren, dan hebben ze de mogelijkheid om de namen Sanchez, de Vries Mulder, de Vries Sanchez of Sanchez Mulder te kiezen.
4. Als de ouders in het derde voorbeeld hebben gekozen voor de naam Sanchez Mulder en later nog een kind adopteren genaamd Gomez, dan kunnen zij kiezen uit de namen Gomez, de Vries Mulder of Gomez Mulder.

Momenteel is het nog zo, dat ouders voor het kind een keuze moeten maken voor de achternaam van één van beide ouders. In het hierboven beschreven voorbeeld zou het kind met de adoptie aldus alleen de achternaam De Vries of Mulder kunnen krijgen. Als ouders geen keuze maken, dan krijgt het de naam van de (adoptie)vader.

Overgangsrecht bij kinderen geboren vanaf 1 januari 2016

Zoals gememoreerd treedt de nieuwe wet per 1 januari 2024 in werking. De wetgever heeft het mogelijk willen maken dat ouders ook nog met terugwerkende kracht hun kind een dubbele achternaam kunnen geven. Omdat echter de verwachting is dat hiervan zeer veel gebruik zal worden gemaakt, zijn de mogelijkheden enkel beperkt tot het oudste kind van de ouders, geboren op of na 1 januari 2016. In het hiervoor gegeven voorbeeld zou het kind De Vries, als deze is geboren op 24 maart 2015, aldus nog steeds De Vries blijven heten. Als het is geboren op of ná 1 januari 2016, kunnen de ouders het kind alleen alsnog een dubbele achternaam geven indien dit het oudste kind van de ouders is. De keuze geldt vervolgens dan ook voor alle andere kinderen. Tot uiterlijk 1 januari 2025 kan de keuze gemaakt worden en voor adoptiekinderen geldt dezelfde regeling.

Praktijkvoorbeelden

Enkele voorbeelden ter verduidelijking:

1. Als de ouders De Vries en Mulder het kind Sanchez, geboren op 7 februari 2018, adopteren per 7 juni 2024, dan kunnen zij alsnog het kind een dubbele achternaam geven als dit hun oudste kind is. De keuze moeten zij tussen 1 januari 2024 en 1 januari 2025 kenbaar maken.
2. Mulder heeft een stiefzoon, het biologische kind van De Vries. De stiefzoon is geboren op 19 oktober 2012. Als Mulder de stiefzoon adopteert per 7 augustus 2022, dan kunnen de ouders geen naamkeuze maken, omdat de stiefzoon – ongeacht de vraag of hij het oudste kind is – is geboren vóór 1 januari 2016.