Door Edward Appelman op 20 november 2019 Leestijd: 3 minutes
Hebben partijen een geschil en willen ze deze niet voorleggen aan de rechter, dan kunnen zij eventueel een bindend advies overwegen. Dit is een vorm van alternatieve geschillenbeslechting waarbij partijen een derde (meestal een deskundige) vragen om een beoordeling. Deze uitspraak van de derde heet dan een bindend advies en heeft een aantal voordelen. Soms zijn partijen ontevreden met deze uitspraak en willen dan (alsnog) een oordeel van de rechter. Onder voorwaarden is dat mogelijk. Wanneer dit kan, bespreekt onze advocaat verbintenissenrecht.
Bindend advies bij oplevering grond
In een recente procedure moest het Hof beoordelen of een bindend advies voor vernietiging in aanmerking kwam. De rechter in eerste aanleg vond van niet. Het bindend advies was gegeven naar aanleiding van een procedure tussen twee ondernemingen, waarbij zij een geschil hadden over een stuk grond. Onderneming B (
eiser) vorderde in een kort gedingprocedure ontruiming van de grond die door onderneming A (
gedaagde) in gebruik was. De rechter wees dit verzoek toe, maar A kon vervolgens de
ontruiming in een aparte procedure stopzetten. B was echter al begonnen met ontruiming van de grond. Vervolgens kwamen A en B overeen om een derde te benoemen die zou beoordelen wanneer de ontruimde grond weer in herstelde staat was opgeleverd. Onderdeel van dit bindend advies was een opleveringsrapport.
Oordeel derde: bindend advies
Nadat A de grond weer enigszins had laten herstellen, trok de bindend adviseur in het opleveringsrapport de conclusie dat alles weer bij de oude situatie was. Er ontbraken nog wel een aantal zaken, maar volgens de bindend adviseur waren dit slechts zaken van ondergeschikt belang. A en B waren in de
vaststellingsovereenkomst (c.q. het bindend advies) een fatale termijn overeengekomen. Later bleek dat B deze fatale termijn niet had gehaald. Daardoor was hij volgens A van rechtswege in
verzuim en daardoor schadeplichtig.
Vernietiging bindend advies wegens strijd met redelijkheid en billijkheid
Gelet de inhoud van het bindend advies deed A vervolgens bij de rechter een beroep op het feit dat het bindend advies moest worden vernietigd wegens strijd met de
redelijkheid en billijkheid. Zowel de rechtbank als het hof
oordeelde allereerst dat het oordeel van de derde, zoals in dit geval, moest worden aangemerkt als een vaststellingsovereenkomst. Een advies als deze is enkel vatbaar voor vernietiging als het ernstige gebreken bevat (bijvoorbeeld wegens een schending van de beginselen van een behoorlijke
procesorde). Als de grenzen waarbinnen redelijk denkende mensen van mening verschillen niet zijn overschreden, kan een bindend advies niet worden vernietigd. Uitleg van de vaststellingsovereenkomst gebeurt bovendien aan de hand van de
Haviltex-maatstaf, waarbij niet enkel wordt gekeken naar een taalkundige uitleg van de overeenkomst.
Gebreken aan bindend advies
A deed onder meer een beroep op de volgende gebreken: de derde zou het beginsel van hoor en wederhoor hebben geschonden, dat de werkwijze van de derde onjuist was en dat het advies gebrekkig was gemotiveerd. Het hof volgde A daarin op alle punten niet. De derde had een tussenpersoon ingeschakeld bij het opstellen van het opleveringsrapport, maar partijen hadden in de vaststellingsovereenkomst niet afgesproken dat de derde zelf alle werkzaamheden zou moeten uitvoeren. Het hof oordeelde dat het advies wel deugdelijk was gemotiveerd. Het beginsel van hoor en wederhoor was bovendien niet geschonden: enkel het feit dat de derde niet voldoende opvolging gaf aan de mails van A, was onvoldoende voor deze conclusie.
Arbitrage en bindend advies: alternatieve geschillenbeslechting
Juridisch gezien is een bindend advies een vaststellingsovereenkomst. Vaststellingsovereenkomsten komen vaak terug in het arbeidsrecht in de vorm van beëindigingsovereenkomsten. Verschil met een bindend advies is dat de uitspraak van de derde bindend is. Vaak moeten partijen dan water bij de wijn doen, maar het bindend advies maakt dan een einde aan een onzekere situatie. Overigens is een bindend advies iets anders dan een
arbitraal vonnis: beide zijn een vorm van alternatieve geschillenbeslechting, maar arbitrage is particuliere rechtspraak waarbij meestal drie zogenoemde arbiters betrokken zijn. In tegenstelling tot een arbitraal vonnis kan een bindend advies ook niet ten uitvoer worden gelegd. Daarvoor moet de partij eerst naar de rechter.
Advocaat bij alternatieve geschillenbeslechting
Een bindend advies komt in de praktijk niet veel voor. Meestal leent het bindend advies zich – net zoals arbitrage – voor de meer technische geschillen. Dit komt omdat de derde (de bindend adviseur) doorgaans een deskundige is. Partijen kunnen ook in een rechtbankprocedure een deskundige benoemen, maar partijen kunnen daarbij vaak minder richting geven aan de aard waarover de deskundige inzicht moet geven. Bovendien is de rechtbank niet per definitie gebonden aan een deskundigenoordeel, maar de rechtbank zal het vaak wel sterk betrekken in haar uitspraak.
Bindend advies bij BKR-registratie
Een van de onderwerpen waarbij een bindend advies vaak aan de orde kan komen, is een BKR-registratie. De particulier wendt zich dan tot de geschillencommissie en kan daarbij verzoeken om een belangenafweging te maken. In principe kan een particulier na een (afwijzende) uitspraak van de geschillencommissie BKR niet meer naar de civiele rechter.
