Door Edward Appelman op 28 februari 2019 Leestijd: 4 minutes
Als ouders uit elkaar gaan, oefenen zij het ouderlijk gezag in beginsel gezamenlijk uit: dat is de hoofdregel uit de wet. Hetzelfde geldt als echtgenoten of geregistreerd partners uit elkaar gaan. Omdat de ontbinding van een huwelijk via de rechtbank gaat, neemt de rechtbank gelijktijdig een beslissing over het ouderlijk gezag. De rechtbank kan dan beslissen dat het ouderlijk gezag voortaan bij één ouder komt te rusten (eenhoofdig gezag). Welke factoren daarbij een rol spelen, bespreekt onze advocaat personen- en familierecht aan de hand van een recente uitspraak.
Gezamenlijk gezag
Het ouderlijk gezag omvat het recht en de plicht van de ouder om de zorg en opvoeding over een kind te dragen. Als er geen sprake is van een geboorte binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap, moet de ouder eerst het
kind erkennen. Gezamenlijk gezag ontstaat in dat geval als de ouders dit (online) via de rechtbank hebben geregeld.
Is er sprake van een scheiding, dan is er in de opvolgende periode vaak sprake van sterke emoties tussen beide ouders. Dat kan een uitoefening van het
gezamenlijk gezag dan in de weg staan. Hoe ingrijpend de situatie ook is, ook dan geldt dat ouders in principe het ouderlijk gezag samen blijven uitoefenen. Zij moeten, volgens vaste rechtspraak, in elk geval in staat zijn met elkaar overleg over de kinderen te voeren. Slechte communicatie op zichzelf is onvoldoende reden om het gezag voortaan aan één ouder toe te kennen. Indien mogelijk, is het na een scheiding vaak handig om afspraken zoveel als mogelijk op papier vast te leggen door middel van een
ouderschapsregeling.
Nadien gewijzigde omstandigheden
Vóórdat de rechter aan het
klemcriterium (waarover hierna meer) toetst, onderzoekt de rechtbank eerst of er sprake is van ‘nadien gewijzigde omstandigheden.’ Daarmee doelt de wetgever op een ingrijpende verandering tussen de ouders na de
totstandkoming van het ouderlijk gezag. Daarbij kan uiteraard gedacht worden aan een scheiding of ontbinding van het geregistreerd partnerschap. Verder is de inkleuring van dit criterium sterk afhankelijk van de omstandigheden van het geval. Gezamenlijk gezag van de ouders blijft daarbij het uitgangspunt.
Mogelijkheid om gezamenlijk gezag uit te oefenen
In de hier te bespreken zaak was er naast een scheiding sprake van een
ondertoezichtstelling van de kinderen. Aldus concludeert het hof dat er in elk geval sprake is van ‘nadien gewijzigde omstandigheden’. Vervolgens toetst het hof of de ouders in staat zijn om het ouderlijk gezag nog gezamenlijk uit te oefenen. Een voorwaarde voor het gezamenlijk gezag is in elk geval dat de ouders in onderling overleg beslissingen over het kind kunnen maken.
Klem of verloren criterium
Het hof stelt vast dat er al jarenlang sprake is van problemen tussen de ouders. Zowel aan de zijde van de moeder als van de vader is er sprake geweest van agressie en fysiek en verbaal geweld. Het hof stelt vast dat op basis daarvan een redelijk en constructief overleg tussen de ouders uitgesloten is. Volgens het hof bestond daarom het risico dat de kinderen ‘klem of verloren’ zouden raken tussen de ouders en toetst daarom aan het klemcriterium. Het hof was van oordeel dat de ouders niet in staat waren het ouderlijk gezag gezamenlijk uit te oefenen.
Omgangsregeling tevens afgewezen
De vader verzoekt subsidiair dat het hof een omgangsregeling tussen hem en de kinderen vaststelt. Ook hierin wordt de vader in het ongelijk gesteld, want gelet op de houding van de vader moest dit volgens het hof niet in het belang van de kinderen worden geacht. Bovendien gaven de kinderen aan dat zij zelf geen contact meer met de vader wilden. Gelet op hun leeftijd hechtte het hof daar grote waarde aan.
Mediationtraject uitkomst?
Vaak worden in procedures als deze, waarbij de ouders uit elkaar gaan, onderzocht op welke wijze contact tussen de ouders en de kinderen mogelijk is. Als er sprake is van een acute dreiging in het leven van de kinderen kan
Bureau Jeugdzorg een onderzoek instellen. Als zij meent dat er redenen zijn om een kind onder toezicht te plaatsen, kan zij de Raad voor de Kinderbescherming daarvan op de hoogte stellen. Bij minder ingrijpende situaties in het gezinsleven onderzoekt de rechtbank altijd de mogelijkheden voor een mediationtraject tussen de ouders. Dat is echter niet altijd mogelijk. Het is evenwel van belang om de onderlinge communicatie zo goed als mogelijk te houden, omdat in ingrijpende gevallen de rechtbank kan besluiten tot een
uithuisplaatsing.
Wijziging ouderlijk gezag
Een omgangsregeling is, net als bij de gezagsrelatie tussen ouders, niet in de tijd onbeperkt. Na verloop van tijd kunnen de ouders of ex-echtgenoten (wederom) een verzoek bij de rechtbank indienen tot wijziging van het ouderlijk gezag. Soms komt het ook voor dat een ouder met gezag naar het
buitenland verhuist: ook dat kan een grond opleveren voor wijziging.
Advocaat personen- en familierecht
Voor bijstand bij een verzoek tot ontbinding van het huwelijk of
geregistreerd partnerschap, kunt u zich wenden tot een van onze advocaten voor advies. In het verlengde daarvan kunt u ook terecht voor vragen over (de verdeling van) het ouderlijk gezag,
omgangsregeling en het vastleggen van een
ouderschapsplan.Wij kennen onze cliënten, zijn flexibel en kunnen de kosten laag houden. Doordat wij een klein team zijn, zijn de lijnen kort.
