Een persoon kan zijn achternaam wijzigen in die van de ene, of de andere ouder. De betrokkene kan een verzoek daartoe indienen bij overheidsdienst Justis. Een veelvoorkomende reden voor een dergelijk verzoek is dat de banden met de ouder van wie het kind de achternaam bezit, (zeer) slecht zijn.
Kinderen kunnen hun achternaam ook veranderen via Justis. Ouders kunnen de achternaamswijziging van een kind ook verzoeken via de rechtbank. De ouders dienen dat verzoek dan wel te combineren met een verzoek tot gezagswijziging.
De wet stelt als voorwaarde voor een verzoek tot achternaamswijziging dat de persoon een voldoende zwaarwichtig belang heeft. Onder omstandigheden kan de andere ouder bezwaar maken tegen de aanvraag. Een tegenspraak kan worden gepasseerd als het kind jonger is dan 12 en nauwelijks met de andere ouder in gezinsverband heeft samengeleefd. Daarnaast kan de rechtbank een tegenspraak passeren als het kind tussen de 12 en 18 jaar oud is en zelf instemt met het verzoek.
Voor een procedure via de rechtbank gelden de volgende voorwaarden. Ten eerste moet het verzoek tot wijziging van het ouderlijk gezag worden toegewezen. Daarnaast dient het kind van 12 jaar of ouder zelf in te stemmen met het verzoek. Tot slot mag het belang van het kind zich niet verzetten tegen de wijziging.