Door Edward Appelman op 3 maart 2022 Leestijd: 4 minutes
Vaak wil je als ouders in gelijke mate betrokken zijn bij het nemen van beslissing over de kinderen. Daarvoor is gezamenlijk gezag de aangewezen route: is het kind niet geboren binnen een huwelijk of geregistreerd partnerschap van de ouders, dan moeten zij dat apart aanvragen. In dit blog bespreekt onze advocaat personen- en familierecht wanneer dat mogelijk is.
Gezamenlijk gezag bij (biologisch) ouderschap
De wet onderscheidt een aantal situaties. Zijn de ouders de biologisch ouders van het kind, dan kunnen zij doorgaans eenvoudig (online) het gezamenlijk gezag aanvragen. Dat gaat via een
formulier dat de ouders samen kunnen invullen via de website van rechtspraak.nl. De voorwaarden voor deze aanvraag zijn minimaal, namelijk:
- de ouder is meerderjarig en staat niet onder curatele;
- de ouders hebben niet eerder samen het gezamenlijk gezag uitgeoefend;
- er is geen sprake van voogdij door een derde (bijv. Bureau Jeugdzorg);
- de ouder (meestal: de moeder) oefent niet al gezamenlijk gezag uit met een andere ouder.
Zoals aangegeven: is het kind geboren binnen het huwelijk of geregistreerd partnerschap, dan hebben de ouders al automatisch gezamenlijk gezag. Dat blijft dan in principe ook in stand bij een ontbinding van het huwelijk of geregistreerd partnerschap, tenzij de rechtbank anders beslist. Voldoen de ouders aan de voorwaarden, dan maakt de griffier van de rechtbank een aantekening in het gezagsregister. De aanvraag is kosteloos.
Gezamenlijk gezag aanvragen met stiefouder
Er is ook een mogelijkheid voor een
biologische ouder en een stiefouder (bijv. moeder en stiefvader) om gezamenlijk gezag aan te vragen. Deze aanvraag kan niet via het online formulier, maar moet via een advocaat. Deze procedure is feitelijk een ‘light’ variant van een
stiefouderadoptie: wijst de rechtbank het verzoek om gezamenlijk gezag toe, dan kunnen zij eventueel ervoor kiezen dat het kind voortaan de achternaam van de stiefvader krijg (of de moeder). Dit heet ook wel een art. 1:253t BW (Burgerlijk Wetboek) procedure. Stel bijv. dat de moeder na het verbreken van de relatie met de vader een nieuwe partner krijgt, dan kan het wenselijk worden dat de stiefvader na verloop het gezamenlijk gezag met de moeder krijgt, omdat hij bijv. feitelijk de vaderrol jegens het kind op zich is gaan nemen.
Voorbeeldsituatie: gezag
Ter illustratie een kort voorbeeld: moeder heeft een relatie gehad met vader en hebben een kind van 3. Moeder krijgt aansluitend een nieuwe relatie met stiefvader en de biologische vader verdwijnt qua contact met het kind naar de achtergrond. De moeder heeft het eenhoofdig gezag. Nadat zij vier jaar bij elkaar zijn, willen moeder en stiefvader het gezamenlijk gezag aanvragen en dat het kind de achternaam van de stiefvader krijgt. Dat kan aldus via een verzoek tot stiefouderadoptie of via de 'light' variant (art. 1:253t BW).
Stiefouderadoptie vs. gezamenlijk gezag en achternaamswijziging
De ouder en stiefouder kunnen het gezamenlijk gezag ook aanvragen via een verzoek tot
stiefouderadoptie. Wijst de rechtbank dat verzoek toe, dan krijgen zij het gezamenlijk gezag, wordt de stiefouder voortaan de wettelijk ouder van het kind en kunnen zij de achternaam van het kind wijzigen (bijv. in die van de stiefouder). Een stiefouderadoptie kent strengere voorwaarden, omdat de juridische band tussen het kind en de biologische ouder verbreekt. Daarom is de ‘light’ variant - waarbij de ouders het gezamenlijk gezag aanvragen en eventueel de achternaam wijzigen - in veel gevallen mogelijk wenselijker, vooral als het kind nog (intensief) contact heeft met de biologische ouder. Onze advocaat familierecht heeft veel ervaring met (stiefouder)adoptie en gezamenlijk gezag en kan u adviseren over de concrete mogelijkheden in uw situatie.
Conclusie
Resumerend: de (biologische ouders) kunnen doorgaans vrij eenvoudig via het online formulier op rechtspraak.nl het gezamenlijk gezag aanvragen. Dit is ook mogelijk voor partners van gelijk geslacht, op voorwaarde dat de andere ouder het kind heeft erkend. Bij personen van het vrouwelijk geslacht kan de partner het kind erkennen als de andere moeder de biologisch - en daardoor ook juridisch- ouder is van het kind. Bij een gelijk paar van het mannelijk geslacht zal meestal een (stiefouder)adoptie nodig zijn, naast erkenning. Na de
erkenning kunnen de ouders dan het gezamenlijk gezag aanvragen. In andere gevallen kunnen de ouders alleen het gezamenlijk gezag verkrijgen door een verzoek aan de rechtbank.
Mogelijkheden
Let wel: de ouders moeten een verzoek tot stiefouderadoptie indienen vóórdat het kind 18 wordt. De rechtbank kan dan wel over het verzoek beslissen als het kind vervolgens tijdens de procedure meerderjarig wordt, maar het moment van indiening is belangrijk. Het is mogelijk dat de ouders een verzoek tot stiefouderadoptie combineren met de hierboven genoemde 'light' variant. Wijst de rechtbank onverhoopt het verzoek tot stiefouderadoptie af, dan beoordeelt de rechtbank aansluitend de 'light' variant van het verzoek. Voordeel is in elk geval dat de termijn voor adoptie veilig is gesteld, omdat het namelijk gaat om de dag van het
eerste verzoek. In het artikel '
hoe kan een stiefouder gezamenlijk gezag verkrijgen' leest u meer over de voorwaarden.
