Door Edward Appelman op 21 februari 2023 Leestijd: 3 minutes
Als een persoon de overtuiging heeft om tot het andere geslacht te behoren (genderdysforie), dan kan deze het geslacht wijzigen via de gemeente. Doorgaans is dat een traject van twee jaar, waarbij eerst een doorverwijzing plaatsvindt door de huisarts naar de genderpoli. Als de persoon aansluitend een deskundigenverklaring krijgt (meestal van een psycholoog), kan deze kosteloos via de gemeente het geslacht laten wijzigen. De ambtenaar tekent die wijziging dan aan op de geboorteakte. Maar wat als de persoon - bijv. als transgender vluchteling - geen Nederlandse geboorteakte heeft, en ook niet kan verkrijgen? Dat legt onze advocaat personen- en familierecht in deze blog uit.
Nieuwe Transgenderwet
Momenteel (februari 2023) is een wetsvoorstel, de Transgenderwet, aanhangig. Doel van dit wetsvoorstel is om het voor personen met genderdysforie makkelijker te maken om het geslacht via de gemeente te wijzigen. Zo wordt onder meer voorgesteld om de verplichte deskundigenverklaring te laten vervallen. Welke andere gevolgen de wet zal hebben en wanneer de wet in werking zal treden, is op dit moment nog onduidelijk.
Uitgangspunt: geboorteakte bij wijziging geslacht
Als een persoon met genderdysforie in Nederland zijn geslacht wenst te wijzigen, dan moet deze in eerste instantie een geboorteakte hebben. Bij een geboorte in Nederland is dat eenvoudig, omdat immers elke Nederlander over een geboorteakte beschikt. Ingeval de persoon een asielstatus heeft en het geslacht wil wijzigen, dan kan dat. De persoon moet in eerste instantie dan de originele buitenlandse geboorteakte kunnen overhandigen. Als deze in bezit is, dan kan de persoon via de (website van de) gemeente Den Haag een verzoek in dienen om de buitenlandse geboorteakte in te schrijven. Inschrijving is alleen mogelijk als a) de persoon Nederlander is of b) in het bezit is van een verblijfsvergunning in Nederland. Als de geboorteakte ingeschreven is, kan de persoon vervolgens aan de gemeente vragen om het geslacht te wijzigen. Op dit moment dient de persoon dan dus (nog) een deskundigenverklaring te hebben.
Verzoek tot vaststelling geboortegegevens bij (vroegere) asielstatus
Heeft de persoon geen originele geboorteakte en is deze ook niet verkrijgbaar, dan kan de persoon een verzoek indienen bij de rechtbank om zijn geboortegegevens te laten vaststellen. Daarvoor is bijstand van een advocaat verplicht. De persoon dient dan aan te tonen dat deze redelijkerwijs geen geboorteakte kan verkrijgen uit het land van herkomst, bijvoorbeeld vanwege een vluchtelingenstatus. Er zijn tal van landen wereldwijd waarbij de veiligheid van hun burgers momenteel in het geding is. In een dergelijk geval hoeft de persoon - mits die omstandigheden zijn onderbouwd - geen originele geboorteakte aan te leveren en kan de rechtbank, op verzoek, de geboortegegevens vaststellen. In dat geval beschikt de persoon dan voortaan in elk geval over een Nederlandse geboorteakte.
Benodigde documenten en duur procedure
Om de geboortegegevens vast te stellen, zijn doorgaans de gehoren van de IND nodig (het eerste en nader gehoor). Als deze niet (meer) in bezit zijn, kan de persoon een exemplaar opvragen bij de IND of het nationaal archief, in welk verband ons kantoor richting kan geven. De overige documenten/gegevens die benodigd zijn, worden u op verzoek door ons toegestuurd. Na ontvangst van de documenten stelt de advocaat een conceptverzoek op en vervolgens zal deze, na akkoord, worden ingediend bij de rechtbank. Vanaf begin tot einde duurt de totale procedure ongeveer 6-8 maanden. Als de rechtbank uitspraak doet, zal de gemeente Den Haag een Nederlandse geboorteakte opmaken en kan de persoon een verzoek indienen om het geslacht te wijzigen.
Kosten
Voor de procedure bestaat mogelijk recht op pro-deo: dat is het geval als het inkomen beneden een bepaalde grens ligt. Op verzoek wordt het aanvraagformulier pro-deo toegestuurd en zal vervolgens de aanvraag worden ingediend. Daarmee kan de procedure kosteloos worden, mits de gemeente de eigen kosten voor pro-deo vergoedt via bijzondere bijstand.
