Erkenning van een kind kan plaatsvinden door een niet-biologische ouder. De moeder dient daar wel toestemming voor te geven. Vaak gebeurt dit wanneer de moeder een nieuwe partner krijgt en de oorspronkelijke vader buiten beeld is. Achtereenvolgens bespreekt onze advocaat personen- en familierecht hoe dit zit met vervangende toestemming tot erkenning, wanneer een erkenning ongedaan kan worden gemaakt en of, en zo ja onder welke voorwaarden een ander het kind (alsnog) kan erkennen.
Wat zijn de gevolgen van erkenning en wat is het verschil met ouderlijk gezag?
Door erkenning ontstaat er een familierechtelijke betrekking tussen de vader en het kind. Ook een moeder kan een kind erkennen, bijvoorbeeld als er sprake is van lesbisch ouderschap. Door deze erkenning en het tot stand brengen van de familierechtelijke betrekking ontstaat niet altijd van rechtswege (gezamenlijk) gezag. Als de moeder en de niet-biologische vader trouwen of een aangaan na de geboorte van het kind, krijgen zij alleen het als de vader het kind eerst heeft erkend.
Gevolgen van erkenning door niet-biologische ouder
Erkenning van een kind door een
stiefouder heeft wel juridische risico’s. Zowel het kind, de erkenner of de moeder kunnen deze erkenning ongedaan maken. Dat gebeurt door middel van een verzoekschriftprocedure bij de rechtbank. Daar zijn wel voorwaarden aan verbonden. Zo kan het kind zelf enkel de erkenning vernietigen als deze heeft plaatsgevonden tijdens zijn minderjarigheid. Zowel de erkenner (aldus de niet-biologische vader) en de moeder kunnen enkel de erkenning vernietigen als de erkenning of de toestemming daarvoor tot stand is gekomen door , , , .
Kan biologische vader een erkenning ongedaan maken?
Het voorgaande betekent dat de daadwerkelijke biologische vader op grond van de wet in beginsel niet de mogelijkheid heeft om de erkenning door een niet-biologische ouder te vernietigen. Een uitzondering daarop is als de biologische vader de mogelijkheid heeft gehad om
vervangende toestemming tot erkenning te vragen, maar dat heeft nagelaten. Dit overwoog het hof ook in een recente procedure. In dat geval wordt wel een strikte toets gehanteerd.
De erkenning door de niet-biologische vader kan worden vernietigd als de moeder misbruik heeft gemaakt van haar bevoegdheid om een ander toestemming te geven voor de erkenning. Daarvan kan bijvoorbeeld sprake zijn als de moeder die toestemming geeft met geen enkel ander doel dan de biologische vader te schaden. Daarnaast kan de erkenning ook worden vernietigd als de biologische vader niet of niet tijdig om vervangende toestemming heeft kunnen vragen. Die toets is minder streng, aldus het hof in een recente procedure. In dat geval wordt een belangenafweging gemaakt tussen de moeder, de biologische vader en worden de belangen van het kind meegewogen. Het belang van het kind is met name gelegen in het feit dat het (vaak) belang heeft om te weten van wie het afstamt.
Hof: niet voldaan aan voorwaarden voor vernietiging van de erkenning
In die procedure, waarbij de biologische vader het hof verzocht om de erkenning door de nieuwe partner van de moeder te vernietigen, werd het verzoek van de biologische vader afgewezen. De reden daarvoor was dat de vader al vanaf 2016 op de hoogte was van de geboorte van het kind en dat hij reeds vanaf de geboorte van het kind in november 2016 een verzoek tot vervangende toestemming had kunnen indienen. De vader startte pas een half jaar later, in maart 2017, een procedure om vervangende toestemming te verkrijgen. Op grond daarvan nam het hof aan dat niet was voldaan aan de strikte toets en oordeelde dat de vader de erkenning door de niet-biologische vader niet kon vernietigen.
Naschrift: verjaringstermijn erkenning kind en gevolgen van een vernietiging van de erkenning voor de achternaam
In tegenstelling tot wat soms wordt gedacht, geldt geen verjaringstermijn om een kind te erkennen. Wel is het zo dat een kind slechts twee juridische ouders tegelijkertijd kan hebben. Heeft het kind al een juridische moeder en vader, dan is een erkenning dus niet (meer) mogelijk. In de omstandigheden zoals in deze blog beschreven kan een erkenning wel worden vernietigd.
Als de erkenning wordt vernietigd, dan heeft dat consequenties voor de achternaam van het kind. Daarover gaat de blog
ontkenning vaderschap en geslachtsnaam. Ontkenning van het vaderschap is niet hetzelfde als een vernietiging van de erkenning (een ontkenning is noodzakelijk ingeval van een geboorte van het kind binnen een huwelijk), maar de gevolgen voor de achternaam zijn hetzelfde. In de hiervoor beschreven blog ging het om een persoon die vrijwel zijn gehele leven achternaam X had gedragen en dit aldus ook zo wilde houden. De rechtbank ging in dat verzoek mee.
Hoofdregel is dat bij een vernietiging van de erkenning het kind automatisch de geslachtsnaam van de moeder krijgt. Dus heeft het kind de geslachtsnaam van de (niet-biologische) vader Y, dan verandert de geslachtsnaam door de vernietiging in de geslachtsnaam van de moeder X.
Erkent vervolgens een andere persoon het (al dan niet meerderjarige) kind, dan kunnen de ouders en/of het kind ervoor kiezen dat het kind vervolgens de geslachtsnaam van de erkenner Z komt te dragen. Overigens kan ook een niet-biologische vader (bewust) het kind erkennen met toestemming van de moeder.
