Door Edward Appelman op 21 september 2022 Leestijd: 4 minutes
Bij geadopteerden kan de wens ontstaan om een eerdere adoptie ongedaan te maken. Bijvoorbeeld omdat de band tussen het adoptiefkind en de adoptiefouder(s) slecht is, of omdat het adoptiefkind graag de familieband met de oorspronkelijke ouders wil herstellen. In een recente uitspraak wees de rechtbank Gelderland een verzoek tot herroeping van de adoptie toe, terwijl de wettelijke termijn daarvoor was overschreden. Wanneer passeert de rechtbank de wettelijke termijn? Dat legt onze advocaat en personen- en familierecht uit in deze blog.
Conclusie: het is voor een adoptiefkind mogelijk om (lang) na het bereiken van de 23ste verjaardag nog een verzoek in te dienen om te adoptie ongedaan te maken, afhankelijk van de omstandigheden.
Waarom stelt de Nederlandse wet termijnen?
De Nederlandse wet stelt in tal van regelingen voorwaarden, waaronder termijnen. Die termijnen zijn doorgaans belangrijk om de rechtszekerheid te beschermen: het is immers prettig om te weten dat partijen verder kunnen met hun leven, zonder de vrees te hebben dat ze op een later moment nog eens worden geconfronteerd met een rechtbankprocedure. Een paar voorbeelden:
- Voor een adoptieverzoek is in principe vereist, dat het adoptiefkind op de dag van het eerste verzoek minderjarig was;
- Voor een verzoek tot vernietiging van de erkenning is (ruwweg) vereist, dat de verzoekende partij wist dat de erkenner de niet-biologische vader van het kind is;
- Voor een verzoek tot herroeping van de adoptie, moet het adoptiefkind het verzoek in principe indienen tussen het 20
ste en 22
ste levensjaar (aldus vóór de 23
ste verjaardag).
Verhouding van art. 8 EVRM tot Nederlandse wetgeving
Nederland is aangesloten bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Art. 8 EVRM is daarbij een belangrijk artikel: dit artikel regelt het recht op bescherming van privéleven. Het artikel legt op de Nederlandse overheid de verplichting, om privé- en familieleven van Nederlanders te beschermen. In dat opzicht kan de rechter aldus de Nederlandse wet in een specifiek geval ‘aanpassen’, omdat het EVRM voorgaat op nationale wetgeving. Uiteraard mag de rechter dit niet lichtzinnig toepassen en moeten er wel gegronde argumenten zijn. De rechter moet dan beslissen of art. 8 EVRM inderdaad zwaarder moet weten.
Toetsing door Nederlandse rechter: wanneer mag termijn worden gepasseerd?
Aldus is art. 8 EVRM een zeer belangrijk artikel in onze rechtstaat. Zo wordt het artikel – net als in veel andere procedures – gebruikt om een adoptie op latere leeftijd alsnog ongedaan te maken: dan moet de rechter aldus bepalen dat de termijn om de adoptie ongedaan te maken, in strijd is met art. 8 EVRM en dat de Nederlandse overheid aldus in dat specifieke geval het recht op privé- en familieleven moet beschermen. Dat recht weegt doorgaans zeer zwaar! Dit vormt dan ook de reden dat de Nederlandse rechter - in elk geval voor wat de termijn om de adoptie ongedaan te maken - zeer regelmatig buiten beschouwing laat. Vooralsnog heeft de wetgever niet de keuze gemaakt om deze wettelijke termijn voortaan te laten vervallen. Misschien wordt dat in de toekomst anders.
Praktijkvoorbeeld: toewijzing verzoek, ondanks overschrijding van termijn
In de hier te bespreken uitspraak ging het om een adoptiefkind, die op de dag van het verzoek 39 jaar was. Aldus viel ze ruim buiten de wettelijke termijn. Desondanks wees de rechtbank het verzoek toe. De rechtbank gaf daarvoor de volgende redenen: de moeder en biologische vader het adoptiefkind waren op jonge leeftijd uit elkaar gegaan. Daarna kreeg de moeder een nieuwe relatie, maar deze behandelde het adoptiefkind zeer slecht, zodanig, dat ze daar trauma’s aan over had gehouden. De moeder ging met deze partner uit elkaar, en kreeg toen wederom een nieuwe relatie. Deze laatste adopteerde het adoptiefkind vlak voordat ze 18 jaar werd.
Belangen adoptiefkind bij ongedaan maken adoptie
Evenwel bleek het adoptiefkind, dat ze de trauma’s met haar eerste stiefvader niet had verwerkt. Sterker nog: haar adoptiefvader behandelde haar ook zeer slecht en had op een bepaald moment compromitterende afbeeldingen van haar gemaakt. Voorafgaand aan het verzoek had ze al 6 jaar geen contact meer met hem en wilde ze werken aan traumatherapie. Evenwel werd ze in haar herstel belemmert zolang ze nog de familieband met de adoptiefvader behield. De adoptiefvader maakte bezwaar tegen het verzoek tot herroeping van de adoptie. Evenwel passeerde de rechtbank dit verweer: het was haar duidelijk, dat de belangen van het adoptiefkind aanzienlijk zwaarder wogen en wees het verzoek om de adoptie ongedaan te maken, ondanks de termijnoverschrijding, toe. Daarmee kreeg ze automatisch weer de geslachtsnaam van haar biologische vader.
Relevante uitspraken en mogelijkheden om adoptie ongedaan te maken
Benieuwd naar meer relevante uitspraken? Via
deze link (rechtspraak.nl) vindt u alle gepubliceerde uitspraken op het gebied van
herroeping van de adoptie. Dit betreft slechts een kleine greep: de reden hiervoor is dat slechts een klein percentage van de rechtbankuitspraken op rechtspraak.nl wordt gepubliceerd. Indien u informatie wenst over de mogelijkheden om een adoptie ongedaan te maken, neemt u vrijblijvend contact met ons op voor een gratis adviesgesprek. Daarbij worden de volgende onderwerpen besproken:
- mogelijkheden om een adoptie ongedaan te maken;
- naamswijziging;
- vaststelling van ouderschap;
- aanpassing geboortedatum op de geboorteakte.
