De derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid heeft betrekking op de situatie waar een partij geen beroep kan doen op een bepaling in een overeenkomst. De bepaling wordt dan terzijde geschoven en heeft geen werking.
De derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid is de tegenhanger van de aanvullende werking van de redelijkheid en billijkheid: in dit laatste geval vult de redelijkheid en billijkheid de overeenkomst juist aan.
Een voorbeeld waarbij een partij een geslaagd beroep kan doen op de derogerende werking van de redelijkheid en billijkheid heeft meestal betrekking op een contractuele beperking van de aansprakelijkheid. In sommige contracten wordt schade ten gevolge van opzet of bewuste roekeloosheid uitgesloten van de schadevergoedingsplicht. Indien de wederpartij -meestal in een business to business relatie- vervolgens daadwerkelijk opzettelijk schade veroorzaakt aan goederen van de andere partij, zal het in veel gevallen niet geoorloofd zijn dat hij een beroep doet op het contractueel overeengekomen exoneratiebeding.