Wanneer tussen partijen een geschil ontstaat, kunnen zij als alternatief voor een rechtbankprocedure opteren voor arbitrage. Dit biedt in een aantal opzichten voor- en nadelen, waarvan één voordeel is dat arbitrage overwegend sneller is dan reguliere overheidsrechtspraak.
Overeenkomst tot arbitrage
Wanneer partijen een overeenkomst sluiten, staan zij vaak niet stil bij de situatie dat er een geschil ontstaat. Op voorhand kunnen zij overeenkomen dat bij een geschil de reguliere rechter bevoegd zal zijn of dat zij hun geschil zullen onderwerpen aan arbitrage. Dit heet ook wel een
arbitraal beding. Partijen kunnen ook ná het ontstaan van een geschil kiezen voor arbitrage. Dan heet dat een
arbitraal compromis. Soms bevatten algemene voorwaarden een clausule waarin is opgenomen dat partijen een eventueel geschil zullen onderwerpen aan arbitrage. De reguliere rechter zal zich dan (in beginsel) onbevoegd moeten verklaren.
Scheidsgerecht
Arbitrage is in een aantal opzichten anders dan een reguliere procedure bij de rechtbank. Zo kunnen partijen hun geschil voorleggen aan een of meer onpartijdige arbiters. De samenstelling van het scheidsgerecht hangt af van de aard van de zaak. Als het scheidsgerecht een arbitraal vonnis wijst, dan is dat in principe definitief. Is een partij het niet eens met dit vonnis, dan kan hij deze slechts onder strikte voorwaarden laten vernietigen door middel van een rechtbankprocedure. Een van de gronden daarvoor is onder meer als a) het vonnis
niet is ondertekend of b) als het scheidsgerecht niet conform de wettelijke voorwaarden is samengesteld.
Voorwaarden aan arbitrage
Arbitrage is particuliere rechtspraak en is niet vanuit de overheid gefinancierd. Wel bevat de wet bepalingen over onder meer de wijze waarop een arbitrageraad tot stand komt en welke voorwaarden worden gesteld aan een arbitraal beding of compromis. Partijen kunnen dezelfde middelen aanwenden als in een reguliere procedure, waaronder getuigenverhoor, deskundigenonderzoek en het leveren van bewijs.
Voordelen van arbitrage
Een van de voordelen van arbitrage is dat tegen een arbitraal vonnis geen hoger beroep openstaat. Dat heeft tot gevolg dat een geschil tussen partijen relatief snel kan worden beslecht gelet op het feit dat een procedure bij de civiele rechter in eerste aanleg en hoger beroep jaren met zich mee kan brengen. Een ander voordeel van arbitrage is dat de arbiters doorgaans specifieke kennis en kunde binnen een bepaalde branche genieten. Dit kan met name uitkomst bieden wanneer voor een beslechting van het geschil specifieke kennis vereist. In een civiele procedure kan dit daarentegen vaak worden ondervangen door een deskundigenonderzoek. Arbitrage komt geregeld voor bij onder meer bouwzaken of in de telecombranche.
Tenuitvoerlegging arbitraal vonnis
Wijst de arbitrageraad een arbitraal vonnis, dan is deze tussen partijen bindend en heeft dezelfde werking als een gerechtelijk vonnis. Als een partij het arbitraal vonnis ten uitvoer wil leggen, dan dient deze wel eerst verlof te verkrijgen van de rechtbank. hiervoor is – in tegenstelling tot een procedure bij de arbitrageraad – bijstand van een advocaat vereist. Net als bij het merendeel van de kantonzaken – waarbij bijstand van een advocaat ook niet verplicht is – is het vaak wel raadzaam om ook bij een arbitrageprocedure bijstand in te schakelen van een ervaren jurist.
Bindend advies
Een andere variant op alternatieve geschillenbeslechting is het
bindend advies. Dit houdt - kort gezegd - in dat partijen een onafhankelijke derde vragen om een geschil te beoordelen. Dat oordeel heet een bindend advies en geldt als een vaststellingsovereenkomst tussen partijen.
