In een recente uitspraak heeft de rechtbank Zeeland-West-Brabant een belangrijke beslissing genomen met betrekking tot de wijziging van het geslacht op de geboorteakte van een non-binair persoon. Op 14 februari 2023 heeft de rechtbank geoordeeld dat het geslacht van de betreffende persoon gewijzigd moet worden naar 'X', na ontvangst van een deskundigenverklaring. Deze uitspraak is van groot belang voor non-binaire personen die zich niet identificeren als man of vrouw en erkent de behoefte aan genderneutraliteit in de samenleving. Advocaat personen- en familierecht Edward Appelman bespreekt de casus.
Procesverloop
De zaak werd behandeld door de Sectie Familie van de rechtbank in Breda. Het verzoek was ingediend door , wonende te . In de procedure waren verschillende documenten ingediend ter onderbouwing van het verzoek, waaronder een ingediend verzoekschrift met bijlagen, de geboorteakte, correspondentie van de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente, en brieven en e-mails van de verzoekende partij en de ambtenaar van de burgerlijke stand.
Feiten
De feiten in deze zaak waren als volgt: was op 14 september 1993 in de gemeente Tilburg geboren als vrouw. Verzoeker had echter van jongs af aan het gevoel dat hij/zij niet thuishoorde in de traditionele geslachtsnormen van man of vrouw. Na ontdekking van de term 'non-binair' in 2017, voelde verzoeker zich eindelijk begrepen en identificeerde zich sindsdien als non-binair persoon. Het verzoek van was om het geslacht op de geboorteakte te wijzigen naar 'X' en tevens de voornaam te veranderen in ''.
Bevoegdheid rechtbank
Eigenlijk was de rechtbank Den Haag bevoegd om het verzoek te behandelen, omdat het in de procedure ook ging om een verzoek tot voornaamswijziging; daarvan zou de rechtbank bevoegd zijn van de woonplaats van de verzoekende partij. Maar omdat zowel de verzoeker als de ambtenaar van de burgerlijke stand van Tilburg geen verwijzing naar Den Haag wensten, besloot de rechtbank Zeeland-West-Brabant het verzoek te behandelen.
Toewijzing verzoek tot wijziging van het geslacht in een "X" (genderneutraal paspoort)
De rechtbank was van oordeel dat er in deze procedure voldoende grond was om het verzoek van verzoeker tot wijziging van het geslacht in 'X' op diens geboorteakte toe te wijzen. Hoewel de wet op dit moment nog geen specifieke mogelijkheid biedt voor genderneutrale registratie, is er sprake van een maatschappelijke en juridische ontwikkeling richting erkenning van genderneutraliteit. Bovendien is het belangrijk dat de juridische werkelijkheid overeenkomt met de sociale en dagelijkse werkelijkheid van verzoeker, gezien zijn persoonlijke belangen.
Ontwikkelingen in wetgeving
De rechtbank houdt rekening met het feit dat er wetgeving in ontwikkeling is die naar verwachting een genderneutrale omschrijving van het geslacht in de geboorteakte mogelijk zal maken. Daarom wordt nu al geanticipeerd op deze wetgeving om zo het individuele belang van verzoeker bij het verkrijgen van een eindbeslissing te waarborgen. Hiermee wordt tevens voldaan aan de positieve verplichting die voortvloeit uit artikel 8 van het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM).
Rechtbank gelast verbetering geboorteakte van verzoeker door gemeente
De rechtbank gelast daarom de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Tilburg om aan de geboorteakte van verzoeker een latere vermelding toe te voegen waarin het geslacht wordt gewijzigd in 'X'. Daarnaast wordt bepaald dat de voornaam van verzoeker wordt gewijzigd in ''. Deze wijzigingen zullen worden toegevoegd aan de geboorteakte van verzoeker
Conclusie
Deze zaak betreft een verzoek tot wijziging van het geslacht en de voornaam van een non-binair persoon. Ondanks het ontbreken van specifieke wetgeving op dit gebied, heeft de rechtbank besloten om het verzoek van verzoeker toe te wijzen. Dit omdat er sprake is van maatschappelijke en juridische ontwikkelingen richting erkenning van genderneutraliteit, en het belangrijk is dat de juridische werkelijkheid overeenkomt met de sociale en dagelijkse werkelijkheid van verzoeker.
De rechtbank heeft de ambtenaar van de burgerlijke stand van de gemeente Tilburg gelast om een latere vermelding aan de geboorteakte van verzoeker toe te voegen waarin het geslacht wordt gewijzigd in 'X'. Tevens wordt de voornaam van verzoeker gewijzigd in ''. Deze beslissing is genomen om het individuele belang van verzoeker bij het verkrijgen van een eindbeslissing te waarborgen, met inachtneming van de verwachte wetgeving op dit gebied.
Dit is een belangrijke stap in de erkenning van non-binaire personen en het streven naar genderinclusiviteit in de maatschappij. Hoewel er nog uitdagingen en vragen zijn met betrekking tot genderneutraliteit, toont deze uitspraak aan dat de rechtspraak zich aan
Verdere ontwikkelingen op het gebied van genderneutrale geslachtsregistratie
Daarnaast heeft de beslissing van de rechtbank bredere implicaties voor non-binaire personen en de juridische erkenning van genderdiversiteit. Door het toewijzen van het verzoek van verzoeker, erkent de rechtbank de behoefte aan een genderneutrale registratie en sluit aan bij de maatschappelijke en juridische ontwikkelingen op dit gebied. Dit kan dienen als een precedent voor toekomstige gevallen en mogelijk bijdragen aan verdere wetgeving en beleid gericht op genderinclusiviteit.
Bovendien draagt deze beslissing bij aan de bredere discussie over genderidentiteit en de rechten van non-binaire personen. Het benadrukt het belang van het respecteren van iemands zelfgekozen genderidentiteit en het bieden van gelijke rechten en bescherming aan alle individuen, ongeacht hun geslacht of genderexpressie.
Verdere ontwikkelingen en uitdagingen
Hoewel deze beslissing een stap in de goede richting is, zijn er nog steeds verdere ontwikkelingen en uitdagingen op het gebied van genderinclusiviteit en de rechten van non-binaire personen. Het ontbreken van specifieke wetgeving en richtlijnen voor genderneutrale registratie kan leiden tot inconsistente praktijken en ongelijkheid in verschillende rechtsgebieden, bijv. omdat veel huidige wetgeving expliciet onderscheid maakt tussen het mannelijk en vrouwelijk geslcaht.
Daarnaast kunnen er vragen rijzen over de implementatie en erkenning van genderneutraliteit in andere aspecten van het rechtssysteem, zoals huwelijk, adoptie, identiteitsdocumenten en medische zorg. Het is belangrijk dat deze kwesties worden aangepakt en dat er verdere stappen worden ondernomen om genderinclusiviteit volledig te integreren in de wetgeving en het beleid.
