De beslissing van het ministerie van J&V (namens de Koning) waarbij een persoon, die rechtens zijn vrijheid ontnomen is, in vrijheid wordt gesteld op grond van (zeer) bijzondere omstandigheden.
Een verzoek tot gratie wordt toegewezen wanneer er sprake is van een omstandigheid waarmee de rechter ten tijde van zijn beslissing onvoldoende rekening heeft gehouden en hij een andere straf of maatregel zou hebben opgelegd als hij met die omstandigheid bekend was. Een andere grond voor toewijzing is wanneer met voortzetting van de rechtelijke beslissing geen redelijk doel meer wordt gediend.
In Nederland kan een door de strafrecht onherroepelijk geworden hoofdstraf en bijkomende straf(fen) gratie worden verleend. Gratie kan niet worden verleend ten aanzien van geldboetes die een waarde van €340,- niet overstijgt.