Door Edward Appelman op 2 mei 2023 Leestijd: 5 minutes
Op 21 maart jl. is het Wetsvoorstel dubbele achternaam aangenomen. Deze wet maakt het mogelijk dat ouders hun kind voortaan een dubbele achternaam kunnen geven, bijvoorbeeld van zowel de moeder, als de vader. De nieuwe wet treedt op 1 januari 2024 a.s. in werking. Welke mogelijkheden hebben ouders en hoe zit dit bijv. met kinderen die zijn geboren vóór 1 januari 2024, of bij de achternaam van geadopteerde kinderen? In dit blog wordt hierbij stilgestaan.
Historische wetswijzigingen achternaam
De laatste wetswijziging op het gebied van de achternaam dateert van 1 januari 1998; voor die datum kreeg een kind bij de geboorte altijd de achternaam van de vader. Sinds 1 januari 1998 is het mogelijk om te kiezen voor de achternaam van de moeder, of de vader (of een van beide ouders, ingeval van paren van gelijk geslacht). Met het Wetsvoorstel dubbele achternaam hebben ouders aanvullende mogelijkheden.Wat worden de nieuwe mogelijkheden?
Een persoon die vóór 1 januari 2024 een dubbele achternaam draagt, zoals bijvoorbeeld de naam Bangeman Huygens, kan ervoor kiezen om diens kind met de geboorte de eigen achternaam door te geven, alsmede de achternaam van diens partner. Dan zijn de mogelijkheden: - Bangeman Huygens De Vries; - De Vries Bangeman Huygens; - Bangeman Huygens; - De Vries. Ouders hoeven dus hun kind niet verplicht een dubbele achternaam te geven. In dit voorbeeld kan het kind diens kinderen een van de eigen namen doorgeven. Als het kind één achternaam heeft (bijvoorbeeld in dit geval De Vries), kan het alleen de achternaam De Vries doorgeven. Indien het kind een dubbele achternaam kreeg, dan kan het aldus ofwel de naam Bangeman Huygens, ofwel de naam De Vries doorgeven. Ditzelfde geldt ook voor de partner, als de ouders wensen om het kind een dubbele achternaam te geven.Voorbeeldsituaties
Ingeval van adoptie zijn de mogelijkheden tevens divers, en zelfs ruimer. In de Memorie van Toelichting behorende bij de Wet dubbele achternaam wordt het volgende voorbeeld gegeven: “Het kind Sanchez dat geadopteerd wordt door de ouders de Vries en Mulder kan aldus de namen krijgen: Sanchez, de Vries, Mulder, de Vries Mulder, Mulder de Vries, de Vries Sanchez, Mulder Sanchez, Sanchez de Vries of Sanchez Mulder.”
Dubbele achternamen in geval van adoptie (pleegouderadoptie of stiefouderadoptie)
In het geval van samengestelde gezinnen (bijv. stiefouderadoptie) kan dit een complexe situatie opleveren, bijv. als de eigen kinderen van de ouders een bepaalde (gecombineerde) achternaam hebben en de achternaam van het geadopteerde kind daarvan afwijkt. In dat verband geldt het volgende: als de (adoptief)ouders bij de geboorte van hun eerste kind hebben gekozen voor de geslachtsnaam van een van hen of een combinatie van beide, dan geldt deze keuze ook voor toekomstige adoptiekinderen.Bij adoptie blijft kind mogelijkheid op oorspronkelijke achternaam behouden
Desondanks hebben de adoptieouders wel de mogelijkheid om te kiezen voor de oorspronkelijke naam van het adoptiekind of een combinatie van de oorspronkelijke geslachtsnaam van het adoptiekind en de eerder gekozen geslachtsnaam van een van de eigen kinderen. De volgorde van de namen voor het eerste kind blijft ook geldig voor volgende kinderen. Hieronder staan enkele voorbeelden ter verduidelijking:- Als de ouders de Vries en Mulder hun eerste kind de naam de Vries hebben gegeven en vervolgens een kind genaamd Sanchez adopteren, dan kunnen zij ervoor kiezen om hun adoptiekind de naam Sanchez, de Vries, de Vries Sanchez of Sanchez de Vries te geven. In dit geval is het dus in geen geval mogelijk om het adoptiekind de naam Mulder te geven, omdat het eerste kind deze naam ook niet kreeg.
- Als de ouders in het bovengenoemde voorbeeld hebben gekozen voor de naam de Vries Sanchez en zij vervolgens een tweede kind genaamd Gomez adopteren, dan kunnen zij hun tweede kind de naam Gomez, de Vries of de Vries Gomez geven. Ook hier kunnen de ouders de naam Mulder dus niet doorgeven, omdat het eerste kind niet de naam Mulder heeft gekregen.
- Als de ouders de Vries en Mulder hun eerste kind de naam de Vries Mulder hebben gegeven en later een kind genaamd Sanchez adopteren, dan hebben ze de mogelijkheid om de namen Sanchez, de Vries Mulder, de Vries Sanchez of Sanchez Mulder te kiezen.
- Als de ouders in het derde voorbeeld hebben gekozen voor de naam Sanchez Mulder en later nog een kind adopteren genaamd Gomez, dan kunnen zij kiezen uit de namen Gomez, de Vries Mulder of Gomez Mulder.
Belangrijk: terugwerkende kracht voor oudste kinderen geboren ná 1 januari 2016
Tot slot is van belang om op te merken, dat de nieuwe wet aldus per 1 januari 2024 ingaat en terugwerkende kracht heeft. Dat betekent dat ouders voor hun oudste kind, dat is geboren op of na 1 januari 2016, alsnog een dubbele achternaam kunnen kiezen. Die keuze geldt vervolgens voor alle opvolgende kinderen. Deze keuze moet uiterlijk binnen één jaar na 1 januari 2024, derhalve 1 januari 2025, zijn doorgeven aan de ambtenaar van de burgerlijke stand. De overgangsregeling geldt ook voor adoptie, als het adoptiekind het oudste kind is van de adoptanten en is geboren op of na 1 januari 2016. Enkele voorbeelden ter verduidelijking:- Als de ouders De Vries en Mulder het kind Sanchez, geboren op 7 februari 2018, adopteren per 7 juni 2024, dan kunnen zij alsnog het kind een dubbele achternaam geven als dit hun oudste kind is. De keuze moeten zij tussen 1 januari 2024 en 1 januari 2025 kenbaar maken.
- Mulder heeft een stiefzoon, het biologische kind van De Vries. De stiefzoon is geboren op 19 oktober 2012. Als Mulder de stiefzoon adopteert per 7 augustus 2022, dan kunnen de ouders geen naamkeuze maken, omdat de stiefzoon – ongeacht de vraag of hij het oudste kind is – is geboren vóór 1 januari 2016.
Dubbele achternaam bij aanvraag gezamenlijk gezag rechtbank
Tot slot is er nog een speciale regeling voor een ouder, die samen met een stiefouder het gezamenlijk gezag wil aanvragen via de rechtbank. Het is nu al mogelijk om in een dergelijk geval de achternaam van het kind te wijzigen in één van beide ouders. Met het nieuwe wetsvoorstel hebben zij per 1 januari 2024 de aanvullende mogelijkheid, om te kiezen voor een combinatie van namen van beide ouders. Ter voorbeeld:- Mulder wenst graag, als stiefouder, samen met De Vries het gezamenlijk gezag krijgen over diens stiefzoon. Mulder en De Vries dienen hiervoor een verzoek in bij de rechtbank. Bij toekenning van dat verzoek vóór 1 januari 2024 kunnen zij ervoor kiezen om de achternaam van het kind te wijzigen in Mulder of De Vries. Als de rechtbank het verzoek toekent ná 1 januari 2024, dan kunnen zij kiezen voor de volgende opties: Mulder, De Vries, Mulder de Vries of de Vries Mulder.