Met enige regelmaat worden boeken gepubliceerd waarin bestaande personen worden beschreven. Afhankelijk van de weergave van de informatie kunnen diegenen daar bezwaar tegen maken. Wanneer de informatie onrechtmatig is, kan door middel van een kort geding publicatie worden voorkomen of kan het boek uit de handel worden gehaald. Recent boog de rechtbank Gelderland zich over een dergelijke kwestie. Onze advocaat mediarecht bespreekt het vonnis en legt uit welke voorwaarden daarbij van belang zijn.

Kort geding

In de procedure ging het om het boek ‘De Holleeders: familiedans om een criminele erfenis’. In het boek kwamen passages voor van de toenmalige partner van Willem Holleeder. Ook had ex-echtgenote werd in het boek genoemd. Vanwege een aantal onjuiste passages in het boek wilden zij de uitgave van het boek ongedaan maken. Zij startten daarom een kort gedingprocedure tegen de uitgeverij om verdere publicatie van het boek te voorkomen en het uit de handel te doen halen.

Belangenafweging

Bij de beoordeling of een publicatie van een boek onrechtmatig is, komt het neer op een toetsing van twee fundamentele grondrechten. Dit gaat om art. 8 EVRM, dat gaat over de bescherming van privé- en familieleven. Dat grondrecht wordt in de procedure afgewogen tegen art. 10 EVRM, dat gaat over de vrijheid van informatie en meningsuiting.

Gelijke rang grondrechten

Al wegen deze twee grondrechten gelijk, komt aan het recht op informatievrijheid veel waarde toe. Dat betekent dat een schending van het recht op privéleven binnen de rechtspraak niet snel wordt aangenomen. Het betreft vaak bovendien een ‘selffulfilling prophecy’: de maatschappij heeft er vaak belang bij om van specifieke informatie kennis te nemen. Dat geldt bijvoorbeeld met name als het gaat om actuele maatschappelijke onderwerpen, maar het zijn vaak de populaire onderwerpen waarover wordt geschreven, die in de maatschappelijke belangstelling zijn.

Privéleven

In die situaties is vaak enkel sprake van een schending van het recht op privéleven als voldaan wordt aan een aantal voorwaarden. Een daarvan is als er sprake is van specifieke persoonlijke informatie in het boek dat geen voldoende steun vindt in het feitenmateriaal. Ook is vaak de vraag relevant in hoeverre de persoon een ‘public figure’ is en welke deelname de persoon heeft gehad in de desbetreffende kwestie.

Relevante passages

In de procedure bij het boek ‘De Holleeders: familiedans om een criminele erfenis’ speelde met name een aantal passages een belangrijke rol. Zo kwam in het boek een passage van de vrouw naar voren die inhield: “In een eerdere verklaring had ze gezegd dat ze “naïef en blind” was, ze vond Holleeder “gewoon een leuke en spannende man”. De vrouw gaf aan dat ze echter het tegendeel had beweerd. Ook de passage: “We hebben haar tegenover hem altijd wel lief en aardig gevonden. Wim riep over haar alleen maar ‘mafkees dit, mafkees dat…” was volgens haar verkeerd geciteerd. Ook werd in het boek enkele malen de voor- en achternaam van de vrouw beschreven. Tot slot kwam ook haar vroegere woonadres in Amsterdam in het boek naar voren.

Onvoldoende onderbouwing

Ten aanzien van de passages oordeelde de rechter dat de vrouw niet voldoende had aangetoond welke negatieve gevolgen die passages voor haar hadden. Omdat die gestelde onjuistheden niet essentieel waren, liet de rechtbank deze passages dan ook buiten beschouwing. Ten aanzien van de vermelding van haar voor- en achternaam oordeelde de rechtbank dat de vrouw in het verleden zelf media-aandacht had opgezocht. Om die reden kon zij (inmiddels) worden aangemerkt als ‘public figure’. Zij stond namelijk ook in een aantal artikelen van Trouw en op de website van www.nu.nl. Ook daarin werd zij met voor- en achternaam genoemd. Ten aanzien van de adresgegevens overwoog de rechtbank dat de vrouw inmiddels lange tijd niet meer op het adres in Amsterdam woonachtig was. Zonder verdere toelichting, die ontbrak, oordeelde de rechtbank niet dat dit onrechtmatig was.

Slotsom

Slotsom luidde dat de vorderingen van de man en de vrouw door de rechtbank werden afgewezen. Het recht op vrijheid van informatie – en aldus publicatie van het boek – wogen in dit geval zwaarder.

Waarom ons

Gratis kennismakingsgesprek

5000+ zaken behandeld

Flexibel én voordelig

Ook pro-deo

30+ jaar ervaring

Woensdag inloopspreekuur

Door Edward Appelman op 24 juli 2019 Leestijd: 3 minutes