Nederland heeft een uitgebreid stelsel aan sociale zekerheidswetten. Het vormt de primaire bron van ons sociaal zekerheidsstelsel. Het recht op een uitkering varieert dan ook naargelang de specifieke regeling waar een beroep op wordt gedaan. Vaak is er sprake van een zekere wisselwerking tussen betrokken partijen, zoals werkgevers, werknemers, arbeidsongeschikten en werklozen. Wat houdt deze wisselwerking binnen het sociaal stelsel nu precies in? Advocaat sociaal zekerheidsrecht Peter Appelman legt het uit.
Vormen van sociaal zekerheidsrecht
Wanneer iemand tijdelijk of blijvend in financiële moeilijkheden komt, kan diegene onder voorwaarden aanspraak maken op het sociaal vangnet. Het sociaal zekerheidsrecht valt onder het algemeen bestuursrecht. Dat betekent dat beslissingen over uitkeringen vatbaar zijn voor bezwaar en beroep.
Meestal wordt aan het sociaal zekerheidsrecht invulling gegeven door het verstrekken van een uitkering; dit betreft een periodieke som geld. Andere regelingen in het sociaal zekerheidsrecht kunnen echter ook bestaan uit het verstrekken van een dienst of een product. Een voorbeeld hiervan is het persoonsgebonden budget, waarbij de aanvrager de keuze heeft tussen bepaalde producten of diensten.
Andere vormen van uitkering bieden een verzekering tegen loonderving of geven een bestaansgarantie. Een voorbeeld hiervan is de Werkloosheidswet. Uitkeringen krachtens deze regelingen zijn niet ongelimiteerd in aard; de uitkering is doorgaans in tijdsduur beperkt. Andere beperkingen zijn die, waarbij wordt getoetst of de aanvrager eigen vermogen heeft. Ook het voeren van een gezamenlijke huishouding kan van invloed zijn op het recht, of de hoogte van een uitkering. Een exceptie op de regeling is het basisinkomen.
Volksverzekeringen en werknemersverzekeringen
Het sociaal zekerheidsrecht bestaat uit uitkeringen krachtens volksverzekeringen en uitkeringen krachtens werknemersverzekeringen. Onder volksverzekeringen vallen onder andere de Algemene Ouderdomswet (de AOW), de Anw en de Zw. Deze worden gefinancierd door belastingen; iedereen die loonbelasting betaalt, betaalt mee aan deze vorm van verzekeringen.
Werknemersverzekeringen zijn onder andere de WW, de WAO en de WIA. Deze verzekeringen worden betaald via premies door werknemers en werkgevers. Met deze regelingen wordt beoogd om werknemers te beschermen tegen inkomensverlies als ze werkloos, arbeidsongeschikt of ziek raken.
Internationale aspecten
Het Nederlands sociaal zekerheidsrecht is in eerste instantie een nationale aangelegenheid. Dit betekent dat het Nederlands sociaal zekerheidsrecht niet afhankelijk is van de wet- en regelgeving in andere staten. Toch is dit niet altijd het geval. Zo kan het recht op een AOW-uitkering komen te vervallen indien een iemand buiten Nederland werkt, maar toch in Nederland onderhevig is aan de loonbelasting. Zulke situaties hebben tot gevolg dat iemand ofwel in zijn geheel niet verzekert is onder het sociaal zekerheidsrecht, of in twee landen tegelijkertijd.
Waarom ons
